Thời cổ đại, trên lưu vực sông Hoàng Hà, Trường Giang có nhiều quốc gia nhỏ của người Trung Quốc. Giữa các nước này thường xuyên xảy ra các cuộc chiến tranh nhằm xâu xé và thôn tính lẫn nhau, làm thành cục diện Xuân Thu - Chiến Quốc.
Đến thế kỉ IV TCN, Tần trở thành nước có tiềm lực kinh tế - quân sự mạnh hơn cả. Dựa vào ưu thế đó, nhà Tần đã lần lượt tiêu diệt các đối thủ, chấm dứt tình trạng chia cắt lãnh thổ.
a) Sự xác lập chế độ phong kiến ở Trung Quốc
- Năm 221 TCN, Tần thống nhất Trung Quốc.
- Các giai cấp mới được hình thành.
+ Quan lại là người có nhiều ruộng đất tư trở thành địa chủ.
+ Nông dân: bị phân hoá.
Một bộ phận giàu có trở thành giai cấp bóc lột;
Một số khác vẫn giữ được ruộng đất để cày cấy trở thành nông dân tự canh.
Số còn lại là những người rất nghèo, không có ruộng, phải nhận ruộng của địa chủ để cày cấy - gọi là nông dân lĩnh canh. Họ nhận ruộng và nộp một phần hoa lợi cho địa chủ, gọi là tô ruộng đất.
=> Đến đây, quan hệ bóc lột địa tô của địa chủ đã thay thế cho quan hệ bóc lột của quý tộc đối với nông dân công xã. Chế độ phong kiến được xác lập.
Mục b
b) Thời Tần (221 TCN -206 TCN)
- Tần Thuỷ Hoàng là vị vua khởi đầu việc xây dựng bộ máy chính quyền phong kiến tập quyền.
- Vua Tần xưng là Hoàng đế, là đấng tối cao có quyền hành tuyệt đối, quyết định mọi vấn đề của đất nước.
- Dưới vua có hệ thống quan văn, quan võ. Thừa tướng đứng đầu các quan văn, Thái uý đứng đầu các quan võ. Đây là hai chức quan cao nhất của triều đình để giúp Hoàng đế trị nước ; ngoài ra còn có các quan coi giữ tài chính, lương thực...
- Hoàng đế còn có một lực lượng quân sự lớn để duy trì trật tự xã hội, trấn áp các cuộc nổi dậy trong nước, tiến hành chiến tranh xâm lược với bên ngoài.
- Hoàng đế chia đất nước thành các quận, huyện; đặt các chức quan Thái thú (ở quận) và Huyện lệnh (ở huyện). Các quan lại phải hoàn toàn tuân theo mệnh lệnh của Hoàng đế và luật pháp của nhà nước.
Trung Nguyên cuối thời Xuân Thu (thế kỉ V TCN)
Mục c
c) Nhà Hán (206 TCN - 220)
- Nhà Tần tồn tại được 15 năm, rồi bị cuộc khởi nghĩa nông dân do Trần Thắng, Ngô Quảng lãnh đạo làm cho suy sụp. Lưu Bang, một địa chủ phong kiến lên ngôi, lập ra nhà Hán (206 TCN - 220).
- Các hoàng đế triều Hán tiếp tục củng cố bộ máy cai trị, mở rộng hình thức tiến cử cả con em gia đình địa chủ tham gia vào chính quyền.
- Từ đất gốc của Trung Hoa ở vùng trung lưu sông Hoàng, nhà Tần và nhà Hán đã lần lượt đoạt lấy vùng thượng lưu sông Hoàng (Cam Túc), thôn tính vùng Trường Giang cho đến lưu vực sông Châu, lấn dần phía đông Thiên Sơn, xâm lược Triều Tiên và đất đai của người Việt cổ.
Tổ chức bộ máy nhà nước thời Tần - Hán
ND chính
Sự xác lập chế độ phong kiến ở Trung Quốc và tình hình Trung Quốc thời Tần, Hán.
