Tình cảm mẹ con luôn là tình cảm thiêng liêng và cao đẹp mà ở đó, người mẹ dành sự quan tâm, hi sinh vì con cái và ngược lại, những đứa con cũng dành cho mẹ mình tình cảm yêu thương và tôn trọng. Đoạn trích “Trong lòng mẹ” của tác giả Nguyên Hồng đã thể hiện rõ tình yêu thương cháy bỏng của cậu bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh qua nhiều cung bậc cảm xúc hết sức tinh tế.

Hồng là một cậu bé có số phận bất hạnh. Là kết quả của một cuộc hôn nhân không tình yêu, Hồng sớm trải qua những cay đắng, bất hạnh thời thơ ấu. Người bố qua đời vì nghiệp ngập trong làng khói thuốc phiện, người mẹ phải rời bỏ quê hương, gia đình, con cái để tha hương cầu thực. Từ đó Hồng sống trong cảnh ghẻ lạnh, khinh miệt của họ hàng nhà nội.

Tuy luôn sống trong khổ đau, nhưng trái tim của cậu bé vẫn dành tình yêu thương cho mẹ mình một cách đằm thắm trọn vẹn. Trước những lời nói cay nghiệt của cô ruột, Hồng vẫn không hề lung lay mà vẫn luôn lưu lại những kí ức tốt đẹp nhất và luôn bảo vệ mẹ mình từ trong suy nghĩ. Mặc dù gần một năm, cậu bé không hề nhận được bức thư nào từ mẹ, cũng không có những món quà nào tặng cậu và những gì mà cậu biết chỉ là sự mơ hồ do người ta đồn đại, thậm chí bà cô còn không ngừng gieo vào tâm hồn thơ ngây của em “những hoài nghi” để “khinh miệt và ruồng rẫy mẹ” nhưng cậu bé vẫn một lòng thương yêu và bảo vệ mẹ: “Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm bẩn xâm phạm đến”.

Trong cuộc nói chuyện với bà cô, những vết thương lầm thầm kín trong lòng cậu bé lại thêm trở nên đau đớn hơn. Những lời nói đó khiến cậu bé đau khổ vì cậu bé nhận ra những “ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch” của người cô, đó là những lời nói thiếu tôn trọng và xúc phạm đến mẹ cậu. Sau mỗi lời nói cay nghiệt, lòng cậu bé càng “thắt lại”, khóe mắt “cay cay”, rồi nước mắt “ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa và ở cổ. Cậu bé buồn không phải vì mẹ mình chưa đoạn tang mà có con với người khác, mà bởi vì cậu bé sợ điều này sẽ làm tổn thương mẹ mình, sợ những thành kiến tàn ác làm tổn thương mẹ. Tình yêu thương mẹ còn hóa thành những suy nghĩ mạnh mẽ và dứt khoát, muốn hết lòng bảo vệ mẹ: “Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi”. Sự phản kháng trong suy nghĩ của một cậu bé vốn ngây thơ cho thấy tình yêu đối với người mẹ đã giúp cậu vượt qua mọi đắng cay của tuổi thơ bất hạnh.

Tình yêu thương của cậu bé còn được thể hiện qua cuộc gặp gỡ giữa hai mẹ con. Sau khi tan học, cậu bé đã nhận ra bóng hình quen thuộc của người mẹ từ xa. Nỗi niềm khao khát gặp lại mẹ của cậu bé hệt như mong muốn bắt gặp một dòng suối của người bộ hành giữa sa mạc khô cằn. Tác giả đã miêu tả cụ thể từng chi tiết lúc hai mẹ con gặp lại nhau sau một năm ròng xa cách với từng cử chỉ, hành động ấm áp tình mẹ con. Cậu bé òa lên khóc nức nở, còn người mẹ “lấy vạt áo nâu thấm nước mắt” cho con rồi bế lên xe. Với tầm hồn ngây thơ và giàu tình yêu thương đối với mẹ, Hồng đã không giấu nổi niềm hạnh phúc tột cùng khi được mẹ ôm ấp, chở che: “Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng”. Niềm vui, niềm hạnh phúc đó không những xóa tan mọi tủi hờn và còn đập tan mọi lời nói cay nghiệt từng làm tổn thương cậu bé của người cô. Câu chuyện đầy xúc động đã thể hiện rõ tấm lòng thương yêu mẹ của cậu bé Hồng.

Với cốt truyện đơn giản, giọng văn nhẹ nhàng, thiên truyện đã thể hiện những cung bậc hết sức tinh tế trong tâm hồn cậu bé Hồng. Từ nỗi đau khi nghe những lời nói khinh miệt, xúc phạm mẹ đến cảm xúc vui sướng tột cùng khi ở trong lòng mẹ đã làm nổi bật một tâm hồn trẻ thơ đầy những tổn thương nhưng vẫn một lòng yêu thương người mẹ của mình. Qua đó thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, cao cả và bất diệt.