Phương Đông
-Hình thành: Tc công nguyên
-Phát triển:Tk VII ->TkXV
-Suy vong:Tk XVI ->giữa Tk XIX
=> Hình thành sớm,phát triển chậm , suy vong kéo dài
Phương Tây
Hình thành: Tk V, hoàn thiện Tk X
Phát triển:Tk XI
Suy vong:Tk XV - Tk XVI
=>Hình thành muộn, phát triển ngắn, suy vong nhanh