V.I. Lênin đã nhận định về ý nghĩa thời đại của cách mạng Tháng Mười Nga 1917: “Chúng ta có quyền tự hào và quả thật chúng ta tự hào là đã có cái hân hạnh được bắt đầu xây dựng nhà nước Xô viết và do đó mở đầu một thời đại mới trong lịch sử thế giới…”[1]. Cùng với việc dựng cột mốc cho thời đại mới, sự nghiệp xây dựng CNXH đầu tiên trong lịch sử, dưới sự lãnh đạo của Lênin cũng được bắt đầu ở nước Nga Xô viết. Sự nghiệp xây dựng CNXH ở nước Nga giai đoạn này diễn ra trong bối cảnh hết sức đặc biệt.
V.I.Lênin phát biểu trước đông đảo quần chúng nhân dân sau Cách mạng Tháng Mười Nga 1917 (ảnh: VOV)
Về bối cảnh chính trị, cách mạng XHCN mới chỉ thắng lợi bước đầu trong phạm vi một nước. Chính quyền Xô viết - Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới đã ra đời, các giai cấp bóc lột và chế độ người bóc lột người đã bị xóa bỏ, giai cấp công nhân, nhân dân lao động từ thân phận nô lệ đã trở thành chủ nhân của đất nước và một quá trình phát triển với chất lượng, quy mô và tốc độ mới đã diễn ra ở nước Nga. Tuy vậy, nước Nga Sa hoàng là một nước cựu đế quốc, những quan hệ chính trị quốc tế của nó với thế giới tư bản với dã tâm “giành lại thiên đường đã mất” đã khiến cho chính quyền Xô viết vào những tháng năm đầu tiên, giữa vòng vây của chủ nghĩa đế quốc, phải liên tục đương đầu với những vụ nổi loạn, can thiệp của “thù trong, giặc ngoài”. Thêm vào đó, với những kinh nghiệm chính trị còn ít ỏi của giai cấp mới lên cầm quyền, giai cấp công nhân và hệ thống chính trị Xô viết gặp rất nhiều khó khăn trong tổ chức và xây dựng chế độ mới. Chỉ trong một thời gian ngắn, V.Lênin đã nhận ra sự khác biệt căn bản là “giành chính quyền đã khó nhưng xây dựng chính quyền còn khó hơn nhiều”. Rằng, “Chúng ta tuyệt đối không thể tự mãn với những thành quả đã đạt được, vì chúng ta chỉ mới bắt đầu chuyển lên chủ nghĩa xã hội; và về phương diện đó, điều quyết định vẫn chưa được thực hiện”
