Mở đầu với hai câu khai đề, thừa đề, tác giả viết:

       “Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,

     Hương âm vô cải, mấn mao tồi.”

Với cách sử dụng ba cặp từ trái nghĩa trong một câu thơ: “li-hồi, tiểu-đại, thiếu-lão”, nghĩa câu thơ cũng rất rõ ràng: tác giả rời quê khi còn trẻ và trở về khi đã là một ông già, câu thơ đã tóm tắt về cuộc đời của tác giả. Nó tóm tắt cuộc đời hơn 50 năm sinh sống, làm quan ở kinh đô Trường An, cũng giới thiệu cho người đọc biết được ông đã rời quê rất lâu, nay mới trở về. Sang câu thơ thứ hai, tác giả chia câu thành hai vế: một vế nói về cái thay đổi là thay đổi về diện mạo bên ngoài, một cái không đổi chính là giọng nói quê hương. Ông đã ở kinh đô hơn 50 năm nhưng giọng quê thì không hề đổi thay, chứng tỏ tunhf yêu mà ông dành cho quê hương mình sâu nặng đến nhường nào. Hai câu thơ đầu vừa kể, vừa tả đã giới thiệu cả quãng thời gian dằng dặc xa quê của tác giả, nói về sự kiện tác giả trở về quê, ta cũng thấy được quê hương trong tác giả là hình ảnh sâu sắc tới đâu.

Tiếp đó, tác giả tiếp tục đưa người đọc đến với mạch cảm xúc nối tiếp của bài với hai câu chuyển đề và hợp đề:

“Nhi đồng tương kiến, bất tương thức

Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?”

Chắc chắn “ông già” Hạ Tri Chương sau hơn 50 năm mới trở về thăm quê sẽ có cảm giác bồi hồi, xúc động. Đặc biệt hơn, trong lần trở về này, ông đã gặp một tình huống bất ngờ mà chính ông cũng không lường trước được. Đó là khi trở về, những người đầu tiên ông gặp chính là lũ trẻ sinh sau đẻ muộn, chắc hẳn bố mẹ chúng cũng chẳng thể biết ông là ai bởi ông đã xa quê rất lâu rồi, lũ trẻ cũng vô cùng tò mò, hiếu khách nên đã hỏi ông từ đâu tới. Ông là con người của quê hương, cũng rất yêu quê hương, vậy mà giờ đây ông lại trở thành khách trên chính quê hương của mình. Tác giả từ ngạc nhiên, bỗng lại thấy rất ngậm ngùi, buồn tủi, mặc dù biết đó là sự thật, nhưng ông vẫn xót xa, tủi lòng. Bởi ông không hề nghĩ rằng, bản thân yêu quê như thế mà khi trở về lại thành khách, lại gặp tình huống vừa abats ngờ, vừa hài hước như thế. Có lẽ, đây cùng chính là nguyên nhân mà ông viết nên bài thơ này.

Bài thơ ngắn gọn, súc tích nhưng lại hàm chứa bao ý nghĩa, chất chứa bao tâm tư của tác giả khi trở về quê sau hơn nửa thế kỉ. Qua đó, tác giả tạo nên trong lòng mỗi người đọc tình yêu quê hương sâu sắc, nặng lòng với quê hương mà khó ai có thể có được. Chính điềunày đã làm nên thành công cho tác phẩm, mà cho tới tận bây giờ, khi nhắc đến Hạ Tri Chương, thì “Hồi hương ngẫu thư” hẳn là bài thơ không thể bỏ lỡ.

$BangGia$

Bạn tham khảo nhé:

“Hồi hương ngẫu thư” là 1 trong 2 bài thơ viết về quê hương nổi tiếng của Hạ Thi Chương. Sau hơn 50 năm làm quan ở kinh đô Trường An, ông muốn tìm nguồn an ủi nơi quê nhà. Và bao nhiêu cảm xúc dồn nén khi xa quê hương cũng như bột phát lúc trở về được ông bộc lộ trong bài thơ thất ngôn tứ tuyệt viết một cách ngẫu nhiên.

Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi.

Hương âm vô cải, mấn mao tồi.

Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,

Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?

dịch thơ

Khi đi trẻ, lúc về già

Giọng quê không đổi, tóc đà khác bao

Trẻ con nhìn lạ không chào

Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?

(Phạm Sĩ Vĩ dịch)

Ai mà chẳng mang trong mình thứ tình quê thiêng liêng sâu nặng. Nhất là với những người xa quê, tình cảm ấy lại càng trở nên thiết tha, day dứt. Chính vì thế, mặc dù ko phải là đề tài mới lạ, tác giả lại là người Trung Quốc nhưng “Hồi hương ngẫu thư” vẫn nói hộ tâm tình của biết bao bạn đọc Việt. Tình yêu quê hương thường trực, bản thân nhà thơ có thể bộc lộ tình cảm ấy bất cứ lúc nào. Nhưng khi Hạ Tri Chương ko chủ định viết mà lời thơ và cảm hứng dạt dào thì cái duyên cớ đã xui khiến, đã đưa đẩy tác giả cho ra đời bài thơ quả là góp phần quan trọng. Nếu ví tình cảm với quê hương của thi nhân như sợi dây đàn đã căng hết mức thì “Hồi hương ngẫu thư” chính là tiếng ngân vang kéo dài đến hơn 1 nghìn năm bởi cú va đập của “duyên có”.

Xa quê từ khi còn trẻ, cuộc đời Hạ Tri Chương là bước đường thành công trong sự nghiệp. Ông đỗ tiến sĩ, sinh sống, học tập và làm quan trên 50 năm ở kinh đô Trường An, rất được vua Đường Huyền Tông vị nể. Lúc từ quan về quê làm đạo sĩ ông còn được vua tặng thơ, được thái tử và các quan đưa tiễn. Trường An chắc hẳn là quê hương thứ hai thân thiết. Nhưng, con người dù sao cũng ko thể chống lại quy luật tâm lí muôn đời:

“Hồ tử tất như khau

Quyện điểu quy cựu lâm”

(Cáo chết tất quay đầu về núi gò

Chim mỏi tất bay về rừng cũ)

(Khuất Nguyên)

Đó là dù đi những đâu không gì vui hơn được ở nhà mình, dù ở phương nào, ta vẫn hướng về quê hương. Cả một đời làm quan, khi tuổi cao, khi muốn được nghỉ ngơi, Hạ Tri Chương trở về quê. Thời gian năm tháng, cuộc sống nơi đô thành làm cho tóc mai rung, cho vẻ ngoài đổi thay, làm cho chàng thanh niên thuở xưa thành ông già 86 tuổi. Duy có 1 điều ko thay đổi ấy là: Giòng quê”(hương âm vô cải). Thi nhân trở về vẫn vẹn nguyên con nngười của quê hương mặc dòng đời đưa đẩy.

Lẽ thường, về thăm quê, trở lại nơi chôn rau cắt rốn, nhà thơ phải mừng vui sung sướng. Song, phải đọc tới hai câu thơ cuối, người đọc mới hiểu được cái duyên cớ xui khiến thi nhân làm thơ và khiên nhà thơ ngậm ngùi. Sự ngậm ngùi ấy xuất phát từ những đổi thay của quê hương. Bạn bè người quen chắc chẳng còn ai, nếu có còn thì chắc cũng ai nhận ra tác giả. Đúng như vậy, đón nhà thơ là đàn em nhỏ vui vẻ cười nói và rất hiếu khách. Trớ trêu thay, không phải vẻ ngoài của tác giả làm các em không nhận ra mà là việc trong mắt các em, tác giả trở nên hoàn toàn xa lạ. Một vị khách ngay chính tại quê hương mình, sinh ra và lớn lên ở quê hương mà ko được coi là người con của quê hương quả là một tình huống bi hài, cười ra nước mắt.