Thiên nhiên nước ta có sự phân hoá đa dạng là do yếu tố vị tri phối của vị trí địa lí tự nhiên, hình thái lãnh thổ và biểu hiện về mặt địa hình đồi núi:
- Lãnh thổ nước ta kéo dài trên nhiều vĩ độ, hình thái lãnh thổ hẹp ngang kết hợp với vị trí nằm ở trung tâm khu vực gió mùa châu Á, chịu ảnh hưởng sâu sắc của gió mùa đông bắc lạnh đã tạo nên cho thiên nhiên có sự phân hoá theo chiều Bắc - Nam với những nét riêng không chỉ về điều kiện thời tiết khí hậu mà cả những yếu tố tự nhiên khác của mỗi vùng miền.
- Lãnh thổ nằm tiếp giáp với vùng Biển Đông, đường bờ biển kéo dài, hình thái lãnh thổ hẹp ngang đã tạo cho thiên nhiên nước ta có sự phân hoá the chiều Đông - Tây với 3 miền có những nét đặc trưng riêng về tự nhiên: biển, thềm lục địa, đồng bằng ven biển và miền núi.
- Địa hình nước ta 3/4 là đồi núi, nhiều khu vực với đỉnh cao trên 2000m đã hình thành các đai cao về tự nhiên theo sự thay đổi độ cao của các khu vực đồi núi, vì vậy càng lên cao nhiệt độ càng giảm dần, theo tính toán cứ lên cao 100m thì nhiệt độ giảm 0,5 - 0,6 độ C.
