So sánh:
Chủ nghĩa khoa học ko tưởng:
CNXHKT có nguồn gốc tiền sử xa xôi trong quá khứ: từ những tư tưởng XHCN sơ khai (trong xã hội nô lệ và phong kiến). Từ cuối thế kỷ XV chế độ phong kiến ở Châu Âu bắt đầu suy tàn, quan hệ sản xuất TBCN đã từng bước hình thành trong lòng chế độ phong kiến. Trong xã hội xuất hiện những giai cấp mới và những mâu thuẫn giai cấp đối kháng mới. Đó là quý tộc phong kiến và giai cấp tư sản mới hình thành, các giai cấp giàu có và đông đảo lao động quần chúng nghèo khổ. Hoàn cảnh đó đã làm xuất hiện và ngày càng phát triển những trào lưu tư tưởng XHCN với những nội dung và hình thức biểu hiện mới. Tư tưởng XHCN phát triển thành một trào lưu tư tưởng, một mặt phê phán những bất công xã hội đương thời và mặt khác phản ánh những khát vọng của nhân dân về một xã hội tương lai tốt đẹp ( thế kỷ XVI - XVII ) được thể hiện dưới hình thức văn học thành văn với các tác phẩm văn học viễn tưởng.Đến những tác phẩm lý luận (thế kỷ XVIII ) và trở thành một học thuyết.
Chủ nghĩa xã hội khoa học
CNXHKH ra đời vào những năm 40 của thế kỷ XIX. Do tác động của cuộc cách mạng công nghiệp CNTB đã có những bước phát triển quan trọng làm bộc lộ rõ bản chất và những mâu thuẫn cơ bản của nó.Về kinh tế mâu thuẩn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất phát triển đến độ gay gắt biểu hiện thành những cuộc khủng hoảng kinh tế và sự thất nghiệp của giai cấp công nhân. Về xã hội, giai cấp công nhân công nghiệp tăng nhanh và bị bóc lột nặng nề làm cho mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản bộc lộ gay gắt, phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân chống lại giai cấp tư sản ngày càng phát triển. Tiêu biểu cuộc khởi nghĩa của công nhân dệt ở thành phố Liông (1831-1834), cuộc khởi nghĩa của công nhân dệt thành phố Xiledi (1844), phong trào Hiến Chương của công nhân Anh (1838- 1848).Chứng tỏ giai cấp công nhân đã trưởng thành, trở thành một lực lượng chính trị độc lập đấu tranh chống giai cấp tư sản với tư cách là một giai cấp.
