Bạn tham khảo dàn ý này nhé :

I. Mở bài : - Giới thiệu tác giả, tác phẩm 

VD: Sóng của Xuân Quỳnh là câu chuyện cổ tích hay nhất về tình yêu mà ta từng đọc. Bằng thể thơ ngũ ngôn giàu nhịp điệu, nhịp sóng và nhịp lòng – Xuân Quỳnh đã kể ta nghe về những khát khao bình dị của người phụ nữ trong tình yêu. Thế gian đã tốn bao nhiêu giấy mực, thậm chí cả máu để nói, viết, ca tụng cho Tình Yêu. Trong cuộc đời trần tục đầy biến ảo này, mọi thứ đều thay đổi, nhưng có một thứ là bất biến, vĩnh hằng. Đó chính là sự thuần khiết, lung linh của Tình yêu. Thế giới tình yêu vốn đã đẹp, thế giới tình yêu trong thơ ca lại càng đẹp hơn. Mỗi vần thơ viết về tình yêu đều lung linh lãng mạn. Câu chuyện tình yêu nào cũng là câu chuyện cổ tích đẹp đẽ

II. Thân bài 

1. Khái quát Tác phẩm : 

- Tác giả :Xuân Quỳnh(1942- 1988) quê ở làng lụa Hà Đông.
Xuân Quỳnh có cuộc đời bất hạnh, luôn khát khao tình yêu, mái ấm gia đình và tình mẫu tử.
Đặc điểm hồn thơ: tiếng nói của người phụ nữ giàu yêu thương, khát khao hạnh phúc đời thường, bình dị nhiều âu lo, day dứt trăn trở trong tình yêu.

- HCST : 

Sóng được sáng tác năm 1967 trong chuyến đi công tác vùng biển Diêm Điền. Trước khi Sóng ra đời, Xuân Quỳnh đã phải nếp trải những đổ vỡ trong tình yêu. Đây là bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ và phong cách thơ Xuân Quỳnh. Tác phẩm được in trong tập "Hoa Đọc Chiến Hào" (1968).

- Ý nghĩa nhan đề
Tác giả mượn hình ảnh “sóng” để thể hiện những cảm xúc,cung bậc tình cảm của trái tim khao khát yêu thương. Nổi bật trong bài thơ là vẻ đẹp tâm hồn thiết tha nồng hậu và niềm khao khát của người phụ nữ về một tình yêu thủy chung,bất diệt.

- Nội dung
Bài thơ là sự cảm nhận về tình yêu từ hình tượng sóng với tất cả những cung bậc sắc thái( nỗi nhớ, sự thủy chung, trắc trở) và cả khát vọng vĩnh cửu hóa tình yêu của một tâm hồn phụ nữ luôn chân thành, khát khao hạnh phúc.

2. Phân tích : 

“Làm sao sống được mà không yêu

Không nhớ không thương một kẻ nào”

Tình yêu vốn là thứ tình cảm mãnh liệt nhất, nồng cháy nhất mà ai trong chúng ta đều đã, đang, và sẽ trải qua. Tình yêu cũng đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận của các nhà thơ, nhà văn để viết ra những tác phẩm để lại nhiều xúc động và chiêm nghiệm cho người đọc. Nhắc đến thơ ca về tình yêu, ta thường nhớ đến Xuân Diệu – ông hoàng thơ tình, một nhà thơ luôn mang trong mình nỗi khao khát được sống tận hưởng và tận hiến cho cuộc đời, luôn say mê và rạo rực trong tình yêu. Nhưng có lẽ, chúng ta không thể không nhắc đến Xuân Quỳnh, một nữ sĩ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Mặc dù bấy giờ là những năm tháng khốc liệt nhất của chiến tranh, nhưng tâm hồn người phụ nữ ấy luôn khát khao một hạnh phúc bình dị. Xuân Quỳnh đã mượn hình ảnh sóng để thể hiện những cung bậc cảm xúc, những ước nguyện của người phụ nữ trong tình yêu trong bài thơ “Sóng”

Khi nhắc đến tên tuổi của Xuân Quỳnh, từ trong tiềm thức của mỗi người yêu văn chương đều biết tiếng thơ chị là tiếng nói nhân hậu, thủy chung , giàu trực cảm và tha thiết khát vọng hạnh phúc đời thường. Một trong số những tác phẩm xuất sắc nhất của Xuân Quỳnh phải kể đến tập “Hoa dọc chiến hào” với linh hồn là bài thơ “Sóng” được tác giả viết nhân một chuyến đi thực tế ở biển Diêm Điền năm 1967. Bài thơ là sự vận động song hành của sóng và em, khi thì phân đôi để soi chiếu sự tương đồng, khi thì hòa nhập để âm vang cộng hưởng. Sóng thực chất là hình ảnh ẩn dụ cho trái tim người phụ nữ đang yêu. Sóng cũng giống như em, sóng cũng chính là em.

“Trước muôn trùng sóng bể

Em nghĩ về anh, em

Em nghĩ về biển lớn

Từ nơi nào sóng lên?”

Đứng trước cái mênh mông của biển, cái trùng điệp của sóng , “em” nghĩ về anh, về em, về biển lớn và nghĩ cả về cội nguồn của sóng và tình yêu. Sóng “tìm ra tận bể” như để hiểu rõ mình hơn, hiểu rõ chính tình yêu của mình nhưng dường như đã lại bất lực, dường như Sóng - hay chính là Em đang cố giải thích về nguồn gốc của tình yêu hay định nghĩa tình yêu của mình. Câu hỏi tu từ cuối khổ thơ đã thể hiện những suy tư, trăn trở, những khao khát khám phá về tình yêu, về cuộc đời. Đây cũng là một câu hỏi từ bao đời nay được đề ra nhưng rồi cũng bỏ ngỏ ở đó, người ta đi kiếm tìm nguồn gốc của tình yêu để định nghĩa nó, để rồi như Xuân Diệu đã phải thốt lên rằng: “Yêu là chết ở trong lòng một ít /Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu” ( Yêu – Xuân Diệu )

Tình yêu là một thứ gì đó rất tự nhiên, nó có thể bất chợt ập đến mà con người ta không thể nào chống đỡ kịp, rồi cũng có thể biến mất mà chẳng cần một lí do gì để giải thích. Tựa như gió, như mây, độc chiếm tâm tư của con người để rồi người ta ngẩn ngơ nghĩ về nó đến muôn đời mà vẫn không nắm bắt kịp. Xuân Quỳnh đã lí giải nguồn gốc về tình yêu theo cách riêng của mình rất đáng yêu, hồn nhiên và nữ tính, và cuối cùng cũng chẳng thể tìm ra một định nghĩa về tình yêu, đến rồi đi, tình yêu khó hiểu và luôn mang nhiều bất ngờ, bí ẩn:

“Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu?

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau”

Một câu trả lời được đặt xen giữa hai câu hỏi đầy suy tư . Câu trả lời là sự bất lực của lí trí con người, không thể lí giải về cội nguồn của sóng, cũng như chẳng thể hiêu được sự bắt đầu của tình yêu.Những câu hỏi, những câu trả lời như đan xem trong tiềm thức của thi nhân, tình yêu đã khiến con người ta thay đổi, làm con người ta thổn thức khôn nguôi. Con người chẳng thể hiểu nổi mình trong tình yêu, cũng như chẳng thể hiểu được tình yêu là gì? Người ta yêu nhau vì cái gì? Ánh mắt, nụ cười, giọng nói hay vì điều gì khác? Hay giống như nàng kiều yêu chàng Kim chỉ vì sắc ngựa tuyết in, có pha màu áu (Truyện Kiều). Mọi thứ cũng chẳng còn quan trọng nữa bởi chỉ cần hai người thuộc về nhau, bên cạnh nhau, yêu nhau là đủ. Tình yêu luôn vượt thoát ra khỏi sự kiềm tỏa của lí trí, nó luôn bí ẩn, bất ngờ và có quy luật riêng. Đoạn thơ sử dụng cấu trúc đảo: đáp trước, hỏi sau khiến câu thơ trở nên duyên dáng như một cái lắc đầu. Tình yêu là thế, giản dị, hồn nhiên nhưng lại vô cùng lớn lao và đẹp đẽ, cũng như sóng. Trái tim của người phụ nữ đang yêu không chi soi vào sóng để thấy được nét tương đồng mà còn thông qua sóng để bộc lộ những cung bậc cảm xúc của tình yêu.

“Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức”

Xuyên suốt bài thơ vẫn là hình ảnh sóng, hình ảnh sóng được nhắc đến trong bài thơ hơn mười lần, mỗi lần là một sắc thái, một cảm xúc khác nhau. Sóng vỗ như tâm tình xôn xao, như lời tâm sự, bộc bạch chân thành nhất từ cuộc đời của chính thi nhân. Nhịp thơ dồn dập với những từ ngữ trùng điệp gợi ra hình ảnh con sóng như gối chồng lên nhau. Nỗi nhớ bờ của sóng tràn ngập không gian, “dưới lòng sâu”, “trên mặt nước”, đầy ắp cả thời gian “ngày” “đêm”. Nhà thơ tiếp tục sử dụng những hình ảnh tương phản, tương xứng với nhau để làm nổi bật những trạng thái, tình cảm của người con gái trong tình yêu. Đó là những thương nhớ khắc khoải của một tình yêu chân thành, thắm thiết. Là mong ước luôn được hòa nhập, được sống trong tình yêu. Sóng ở đây cũng như Em có một tình yêu thật nồng nàn và thủy chung. Bài thơ được sáng tác năm 1967, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang trong giai đoạn ác liệt, vì vậy người ta thường hay nhắc đến sự chia ly và xa cách mà ở đó con trai, con gái ra trận với khí thế hào hùng của cả một dân tộc. Đặt bài thơ vào trong hoàn cảnh của sự xa cách, chia ly, ta mới càng hiểu thêm được những nỗi khát khao của người con gái trong tình yêu. Yêu và nhớ chính là hai mặt của tình yêu. Yêu say đắm thì nhớ thiết tha. Khi phải xa cách nhau, điều đọng lại duy nhất trong con người ta chính là nỗi nhớ. Khi yêu nỗi nhớ là thường trực canh cánh trong lòng của người đang yêu. Một trái tim đang yêu là một tâm hồn đang nhớ. Cũng đã có không ít các nhà thơ viết về nỗi nhớ trong tình yêu dưới nhiều phương diện biểu đạt khác nhau, đâu đó nỗi nhớ ấy như một căn bệnh mà Nguyễn Bính đã từng viết trong bài “Tương tư” “Gió mưa là bệnh của trời Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng” Hay Xuân Diệu - hoàng tử thơ tình cũng đã từng viết:

“Anh nhớ tiếng, anh nhớ hình, anh nhớ ảnh

Anh nhớ em, anh nhớ lắm. Em ơi!” (Tương tư chiều)

Trở lại với Xuân Quỳnh, có những nỗi nhớ cồn cào da diết thì chị gọi đó là những “Con sóng trên mặt nước”. Còn những nỗi nhớ phải kìm nén trong lòng không tài nào bật ra được thành tiếng chính là “Con sóng dưới lòng sâu”. Có sự đối nghịch, tương phản giữa dưới lòng sâu và trên mặt nước nhưng giữa chúng lại vô cùng thống nhất bởi đó chính là nỗi nhớ mong trong tình yêu, luôn hướng về người mình yêu dù có bộc bạch hay che dấu ở trong lòng. Ta cũng thấy sự độc đáo ở khổ thơ khác với những khổ khác là khổ này có sáu câu thơ, trong khi các khổ thơ khác chỉ có bốn câu. Bởi theo thi nhân, nếu chỉ viết một khổ gồm bốn câu có lẽ không đủ bày tỏ nỗi nhớ của người con gái trong tình yêu. Nhịp thơ của đoạn dào dạt, hăm hở, đằm thắm nhất tựa như tiếng sóng vô hồi vô hạn thể hiện tiếng lòng của một trái tim tràn ngập nỗi nhớ. Đó là một nỗi nhớ thường trực ngay cả khi thức, khi ngủ, bao trùm lấy không gian, thời gian. Sóng và em nhập vào nhau để bổ sung, đắp đổi cho nhau nhằm diễn tả sâu sắc hơn tình yêu, nỗi nhớ và sự chung thủy của người con gái khi yêu. Nỗi nhớ đi vào ngay cả trong giấc ngủ, giấc mơ tưởng chừng như mơ hồ, ảo ảnh nhất:

“Lòng em nhớ đến anh Cả trong mơ còn thức”

Đó là nỗi nhớ tràn đầy lòng yêu của thi sĩ. Mạnh mẽ, mãnh liệt đến nỗi nó đi xuyên qua không gian, giữa cõi thực và cõi mơ chỉ để hướng về một người mà lòng ta yêu thương. Những đòi hỏi, khát khao hướng về người mình yêu của người con gái được bộc lộ một cách giản dị nhưng đầy xúc động và chân thành, sóng khao khát vỗ vào bờ như bản thân em luôn khao khát được gần anh, dù ngay cả ở trong giấc mơ, trong tiềm thức. Bởi sóng vỗ là một quy luận của tự nhiên, chừng nào sóng thôi không còn thao thức, không còn vỗ vào bờ nghĩa là lúc đó trái tim yêu thương mới ngừng nhịp đập, ngừng nhớ. Mượn sóng để diễn tả về nỗi nhớ nhưng có lẽ là chưa đủ, người con gái ấy phải trực tiếp xuất hiện để bộc bạch về nỗi nhớ của mình. Người con gái ấy không kiêu kì, không cao ngạo, mà bộc bạch những tâm tư, tình cảm của mình một cách rất tự nhiên. Nỗi nhớ ấy da diết cồn cào đến mức “cả trong mơ còn thức”, dữ dội hơn cả sóng nhớ bờ. Bởi, sóng nhớ bờ chỉ trong cõi thực, còn em nhớ đến anh tận cả trong cõi mộng, cõi mơ. Và trong nỗi nhớ ấy còn là những trăn trở, lo âu của một trái tim đầy nhạy cảm. Thức không phải chỉ để nhớ, mà còn để nâng niu, gìn giữ mọi khoảnh khắc hạnh phúc bởi trong lòng em luôn có dự cảm của sự mong manh của tình yêu. Câu chuyện của biển là thế và dường như sẽ không bao giờ dừng lại, biển không có sóng thì biển chết, tình yêu không có nỗi nhớ cũng sẽ tàn phai, mai một. Đã có lần ta bắt gặp Chế Lan Viên cũng thể hiện tình yêu một cách mãnh liệt như vậy qua hình ảnh sóng:

“Anh xa em Như đất liền xa cách bể

Nửa đêm sâu nằm Lắng sóng phương em

Em thân thuộc sao mà xa lạ thế

Sắp gặp em rồi sóng lại đẩy xa thêm” (Chùm nhỏ thơ yêu)

Tình yêu của người con gái cũng vậy, trong sáng, giản dị, thiết tha và đầy thủy chung . Đây có lẽ là đoạn thơ hay nhất trên diễn đàn thơ Việt Nam hiện đại. Ở đây ta thấy Xuân Quỳnh vừa kết hợp được nét truyền thống với phong cách hiện đại, tấm lòng thủy chung, tha thiết đã có từ ngàn đời nay trong người phụ nữ Việt Nam, nhưng Xuân Quỳnh đã khéo léo để thể hiện nó bằng một cách rất hiện đại, không hề dấu diếm khát vọng tình yêu sôi nổi ấy, sự hòa nhập ấy dường như làm người đọc bị ám ảnh, trở đi trở lại khi đọc tác phẩm này chỉ có duy nhất hình ảnh sóng trong tâm trí, và tác giả còn muốn để lại ít nhất một câu hỏi trong lòng người đọc: “Liệu con sóng có tới được với bờ anh mà nó hằng mong ước hay không”?

Sóng thể hiện quan niệm rất mới mẻ về hiện đại của Xuân Quỳnh về tình yêu. Sự hiện đại trong tình yêu chính là việc vượt qua khỏi những quy định ngặt nghèo ràng buộc của lễ giáo phong kiến để tự do khẳng định tình cảm, bộc lộ “cái tôi” khát vọng trong tình yêu một cách chủ động và luôn luôn thể hiện niềm tin vào sức mạnh của tình yêu. Bên cạnh đó, Sóng thể hiện về quan niệm tình yêu mang tính truyền thống. Sự truyền thống trong tình yêu biểu hiện trong sự thủy chung , son sắt gắn liền với nỗi nhớ nhung da diết, một lòng hướng đến người mình yêu. Vì thế bài thơ “Sóng” là tiếng nói chung, nói hộ nỗi lòng của người con gái khi yêu.

3. Giá trị nghệ thuật
Thể thơ năm chữ, nhịp điệu thơ đa dạng, linh hoạt tạo nên âm hưởng của những con sóng: lúc dạt dào, sôi nổi, lúc sâu lắng dịu êm rất phù hợp với việc gửi gắm tâm tư sâu kín và những trạng thái tình cảm phức tạp của tâm hồn. Cấu trúc bài thơ được xác lập theo kiểu đan xen giữa hình tượng sóng- bờ, anh- em cũng góp phần làm nên nét đặc sắc cho bài thơ. 3. III, Kết bài : 
- Tóm tắt nội dung- nghệ thuật - Cảm xúc cá nhân

VD: Xuân Quỳnh viết bài thơ này vào năm 1967, khi cuộc kháng chiến của nhân dân Miền Nam đi vào giai đoạn ác liệt, khi thanh niên trai gái ào ào ra trận “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, khi sân ga, bến đước, sân đình, sân trường diễn ra những cuộc chia ly màu đỏ. Cho nên có đặt bài thơ vào trong hoàn cảnh ấy ta mới thấy rõ khát khao của người con gái trong tình yêu:
“Khi ta còn trẻ, thơ là người mẹ

Ta lớn lên rồi thơ là người yêu

Chăm sóc tuổi già, thơ là con gái

Lúc chết đi rồi, kỉ niệm hóa lưu thơ”
Đọc xong bài thơ Sóng, ta càng cảm thấy ngưỡng mộ hơn những người con gái Việt Nam, những con người luôn sống thủy chung, luôn hết mình vì tình yêu, khát vọng hạnh phúc. Xuân Quỳnh xứng đáng là một nhà thơ nữ của tình yêu lứa đôi khi đã thổi một làn gió mới vào nền văn học thơ ca nước nhà.