* Tên mạch chính:
met ($1C$)
et ($2C$)
prop ($3C$)
but ($4C$)
pent ($5C$)
hex ($6C$)
hept ($7C$)
oct ($8C$)
non ($9C$)
dec ($10C$)
* Tên nhánh: tên của một số nhánh quen
thuộc:
$CH_3-$: metyl
$C_2H_5-$: etyl
$CH_3-CH_2-CH_2-$: propyl
$CH_3-CH(CH_3)-$: isopropyl
$CH_3-CH_2-CH_2-CH_2-$: butyl
$CH_3-CH(CH_3)-CH_2-$: isobutyl
$CH_3-CH_2-CH(CH_3)-$: sec-butyl
$(CH_3)_3C-$: tert-butyl
$CH_2=CH-$: vinyl
$CH_2=CH-CH_2-$: anlyl
$C_6H_5-$: phenyl
$C_6H_5CH_2-$: benzyl
$A-$ Ankan:
$I-$ Tên thông thường:
Ví dụ:
n-pentan: $C-C-C-C-C$
isobutan: $C-C(C)-C$
isopentan: $C-C(C)-C-C$
isohexan: $C-C(C)-C-C-C$
neopentan: $C-C(C)(C)-C$
neohexan: $C-C(C)(C)-C-C$
(Tự điền hidro cho đủ hoá trị $C$)
$II-$ Tên thay thế:
1. Chọn mạch chính: mạch dài nhất (nhiều $C$ nhất), nhiều nhánh nhất
2. Đánh số mạch chính: Đánh số sao cho số chỉ của nhánh là nhỏ nhất có thể
3. Gọi tên:
(số chỉ + số lượng)tên nhánh + tên mạch chính + "an"
Ví dụ: $CH_3-CH_2-CH(CH_3)-CH_3$
Mạch chính $4C$ ("but") đánh số từ phải sang để nhóm metyl có số chỉ bé hơn (số chỉ $2$, nếu đánh từ trái sang thì số chỉ $3$)
Nhánh $CH_3$ đọc là metyl
Chỉ có 1 nhánh metyl nên không cần tiền tố đi, tri,...
$\to$ Gọi tên: 2-metylbutan
(2 là số chỉ, chỉ vị trí của nhánh)
Tương tự: $CH_3-CH(CH_3)-CH(CH_3)-CH_3$ là 2,3-đimetylbutan
$B-$ Anken:
$I-$ Tên thông thường
Một số anken có tên thông thường: thay thế "en" trong tên thay thế bởi "ilen"
$CH_2=CH_2$: etilen
$CH_3-CH=CH_2$: propilen
$CH_2=CH-CH_2-CH_3$: $\alpha-$ butilen
$CH_3-CH=CH-CH_3$: $\beta-$butilen
$CH_2=C(CH_3)-CH_3$: isobutilen (tên riêng, không thông qua tên thay thế. Tên thay thế chất này là metylpropen)
$II-$ Tên thay thế:
1. Chọn mạch chính: mạch chứa nối dôi, dài nhất (nhiều $C$ nhất), nhiều nhánh nhất
2. Đánh số mạch chính: Đánh số sao cho số chỉ của nối đôi, của nhánh (ưu tiên nối đôi) là nhỏ nhất có thể
3. Gọi tên:
(số chỉ + số lượng)tên nhánh + tên mạch chính + số chỉ nối đôi + "en"
Ví dụ: $CH_3-C(CH_3)=CH-CH(C_2H_5)-CH_2-CH_3$
Mạch chính $6C$ ("hex")
Đánh số từ trái sang để nối đôi có chỉ số nhỏ hơn
Mạch có cả nhóm etyl và metyl. Quy ước sắp xếp tên mạch theo bảng chữ cái
Gọi tên: 4-etyl-2-metylhex-2-en
