Chiếc là cuối cùng-một bức thông điệp khẳng định sứ mệnh và sức mạnh của nghệ thuật chân chính. Câu chuyện kể về cuộc sống của hai nữ họa sĩ trẻ Xiu và Giôn-xi sống cùng căn hộ với người họa sĩ già Bơ-men. Cụ Bơ-men suốt 40 năm mơ ước vẽ một bức kiệt tác mà không thực hiện được, đành phải ngồi làm mẫu cho các họa sĩ trẻ để kiếm tiền. Giôn-xi bị sưng phổi và nghèo đã lấy đi niềm tin cuộc sống của cô. Chỉ còn lại Xiu mòn mỏi với những bức vẽ và ám ảnh bởi suy nghĩ của Giôn-xi. Cô gái bệnh tật ấy đang đếm từng chiếc lá rơi để chờ định mệnh phán quyết mạng sống của chính mình, với niềm tin khi chiếc lá cuối cùng rụng xuống thì cô sẽ ra đi. Mỗi ngày trôi đi, những chiếc lá tiếp tục rơi, chỉ còn lại một chiếc lá cuối cùng như thể để Giôn-xi thấy cái chết của mình đang đến. Có lẽ ai trong chúng ta cũng cảm thấy bất lực trước một con người đã buông xuôi, chán sống. Dường như cùng với cái khắc nghiệt của trời đông, mưa gió, họ có thể đoán trước được điều gì khi Giôn-xi tỉnh và thấy chiếc lá cuối cùng đã rụng. Trong lúc này, người đau khổ nhất không phải là Giôn-xi mà chính là Xiu. Bởi cô là người sẽ phải chứng kiến toàn bộ bi kịch sẽ xảy ra vào sáng hôm sau. Một đêm mưa gió dữ dội, một chiếc lá mong manh bám trên bức tường gạch chắc chắn sẽ bị vùi dập tơi tả, không chống chọi nổi sự tàn phá của mưa bão. Có nghĩa là sau phút kéo màn lên, Giôn-xi sẽ nhìn thấy cái chết của mình. Xiu cũng không thể chịu được khoảnh khắc nhìn thấy "Giôn-xi đang mở to đôi mắt thẫn thờ nhìn tấm màn màu xanh đã kéo ra". Không kéo màn lên cũng không được, vì như vậy Xiu sẽ mặc cảm chính mình mới là người gây ra cái chết cho Giôn-xi. Ta hiểu tâm trạng của cô khi làm theo một cách chán nản, bản thân cô cũng không còn phương cách nào giúp cho người đồng nghiệp, người em gái kia từ bỏ suy nghĩ điên rồ đáng sợ kia. Chính vào lúc ấy, một hình ảnh bất ngờ đã làm đảo lộn mọi dự đoán, đảo ngược cả tình huống tưởng như chắc chắn trong dự định của Giôn-xi, trong nỗi lo của Xiu và trong sự thất vọng của mọi người. Một phép màu: Vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch. Có lẽ vui mừng nhất lúc này là Xiu, vì chiếc lá cô nhìn thấy không phải là một ảo ảnh. Chiếc lá vẫn dũng cảm treo bám vào cành cách mặt đất chừng hai mươi bộ".Giôn-xi cũng nhận ra"Đó là chiếc lá cuối cùng", thừa nhận sự thật một cách miễn cưỡng và tiếp tục suy nghĩ: "Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cuối cùng em sẽ chết". Giôn-xi thật đáng thương nhưng cô cũng thật đáng trách khi vẫn có ý định từ bỏ cuộc sống. Cô đã phụ lòng của Xiu, bởi lẽ cô đã xem nỗi đau của mình lớn hơn tất cả mọi sự quan tâm lo lắng của mọi người. Trong thời điểm ấy, sẽ không ai có thể giúp đỡ cô, ngoại trừ chính bản thân cô. Thời gian một ngày kéo dài đằng đẵng, chiếc lá bướng bỉnh ấy không chấp nhận sự buông xuôi của một cô gái còn quá trẻ. Nhưng khi con người ấy đã chấp nhận đầu hàng số phận, thì sức mạnh của màn đêm buông xuống, gió bấc ào ào, mưa đập mạnh vào cửa sổ lại có một uy lực khiến cho Giôn-xi không còn một niềm tin nào vào sự sống của mình. Nhà văn đã tạo ra tình huống thử thách trước số phận của Giôn-xi rồi cuối cùng người đọc có thể thở phào : "Chiếc lá vẫn còn đó". Chiếc lá mong manh đã chiến thắng được thời tiết khắc nghiệt,tạo ra một bước ngoặt cho Giôn-xi. Cuối cùng, cô gái ấy đã nhận sự ích kỷ tồi tệ của mình. Trước hết là thức tỉnh khát vọng sống tiềm ẩn trong tâm hồn của Giôn-xi, để cô nhận ra" Muốn chết là một tội". Phép màu đã xảy ra, vượt qua tất cả những quy luật thường tình của thiên nhiên tạo hoá, khiến Giôn-xi không sao hiểu được. Phải chăng, Thượng đế đã không nỡ để một cô gái trẻ sớm ra đi? Sau thời khắc bừng tỉnh, cô gái Giôn-xi đã lại bắt đầu mơ ước về tương lai. Thượng đế thật công bằng, vị thượng đế ấy chính là Bơ-men. Người hoạ sĩ già ấy không có quyền năng tối thượng nhưng ông có một trái tim nhân hậu. Thượng đế ấy đã đi đến một quyết định táo bạo, đoạt quyền của Đấng-toàn-năng bằng chính khả năng của mình.  Chiếc lá cuối cùng! Khi bắt tay vào công việc, người nghệ sĩ chân chính ấy đã âm thầm hành động với ước nguyện thật cao cả: Trả lại niềm tin vào sự sống cho Giôn-xi. Không ai được biết có bao nhiêu tinh hoa đã phát tiết trong giờ phút vẽ nên chiếc lá trên tường của cụ Bơ-men.  Ta chợt hiểu những lời nói hối hả của cô với Giôn-xi: "Em thân yêu, thân yêu. Em hãy nghĩ đến chị, nếu như em không còn muốn nghĩ đến mình nữa. Chị sẽ làm gì đây?". Cô đã hiểu tất cả, nhưng không dám nói rõ cho Giôn-xi, bởi cô chưa thể hình dung ra phản ứng của Giôn-xi trước một sự lừa dối bắt nguồn từ lòng tốt của người hoạ sĩ già. Lời nói ấy còn bộc lộ một niềm sung sướng vô biên của Xiu trước giải pháp tình thế mà cụ Bơ-men đã nghĩ ra trong đêm chiếc lá cuối cùng thực sự đã rụng xuống. Bởi thế, lần kéo mành vào hôm sau, ta không còn gặp tâm trạng chán nản đến cùng cực của Xiu nữa. Vì sự sống của một cô gái, cụ Bơ-men đã bất chấp thử thách của thời tiết khắc nghiệt, quên đi sự sống của bản thân mình. Có lẽ bản thân cụ cũng không ngờ đó là bức vẽ cuối cùng của cuộc đời mình, nhưng chắc chắn một điều khi người hoạ sĩ ấy vẽ , bức vẽ ấy không nhằm để lưu lại tên tuổi nghệ sĩ với đời. Điều đáng quan tâm lúc đó là sự sống đã tắt trong tâm hồn một cô gái, làm thế nào để cô không bị ám ảnh bởi quy luật lạnh lùng của tạo hoá, để rồi vươn lên giữa cuộc đời bằng sức sống tiềm tàng trong tâm hồn cô. Đó là lúc người hoạ sĩ già ấy hiểu thấu sứ mạng vinh quang và cao cả của nghệ thuật. Cuối cùng thì Giôn-xi đã vượt qua cửa ải, trở lại với sự sống nhờ niềm tin vào sự sống mãnh liệt từ chiếc lá cuối cùng. Người nghệ sĩ già ấy đã phải trả một cái giá quá đắt "mạng sống của mình". Vì sự sống của đồng loại đã không ngần ngại hi sinh, Cụ Bơ-men đã nhiễm chính căn bệnh sưng phổi vào lúc tạo nên chiếc lá cuối cùng giữa một đêm mưa gió lạnh lẽo. Chi tiết này khiến ta tin rằng Giôn-xi dù biết rằng chiếc lá ấy là một sản phẩm nhân tạo nhưng cô sẽ không bao giờ hối hận. Chiếc lá cuối cùng là một sự lừa dối, nhưng lại là một sự lừa dối cao cả để đem lại niềm tin vào sự sống cho con người. Bởi thế, chiếc lá cuối cùng sẽ mãi trường tồn với thời gian