A. Mở bài:
- Dẫn dắt vấn đề: Ca dao là những bài học về những phẩm chất, tình cảm tốt đẹp của con người.
- Khái quát ý nghĩa bài ca dao: Bài ca dao: “…” đã cho thấy vẻ đẹp của người dân Việt Nam, đặc biệt là người dân lao động.
B. Thân bài
Luận điểm 1: Bài ca dao ca ngợi vẻ đẹp của hoa sen – quốc hoa của dân tộc Việt Nam
- Câu hỏi tu từ “Trong đầm gì đẹp bằng sen?” như một lời khẳng định vẻ đẹp tuyệt vời của hoa sen trong muôn vài các loài hoa sặc sỡ khác.
- Gam màu chủ yếu của hoa sen là màu xanh của lá, màu trắng của hoa, màu vàng của nhị. Đây đều là những gam màu sáng, tươi, hòa quyện với nhau một cách hoàn hảo.
- Cách nói điệp từ, điệp hình ảnh nhưng đổi vị trí ở câu thơ 2 và 3 như gợi ra hình ảnh bông sen với hàng chục lớp cánh hoa mỏng manh bao bọc, ôm lấy nhau rồi cùng tỏa ra, sáng bừng giữa không gian.
- Không chỉ đẹp như một cô gái đôi mươi, hoa sen mặc dù sống trong đầm lầy “hôi tanh mùi bùn” nhưng vẫn vươn cao và tỏa ra hương thơm mát dịu, nhẹ nhàng mà quyến rũ vô cùng.
Luận điểm 2: Qua hình ảnh hoa sen, tác giả dân gian đã ẩn dụ để nói về vẻ đẹp và phẩm chất của con người Việt Nam, đặc biệt là người dân lao động.
- Dù sống trong bùn đen nhưng hoa sen vẫn mang trong mình cả vẻ đẹp kiều diễm bên ngoài lẫn hương thơm dịu nhẹ, phải chăng tác giả dân gian đang muốn ẩn dụ cho người dân lao động Việt Nam với những phẩm chất cao đẹp?
- Người dân Việt Nam bao đời nay luôn tự hào với những truyền thống tốt đẹp, với nền văn hiến, văn hóa lâu đời. Chính cái nôi văn hiến ấy đã tạo ra những con người với những phẩm chất đáng quý.
+ Hình ảnh hoa sen với từng lớp cánh mỏng manh bao bọc, ôm lấy nhau như thể hiện tình yêu thương, lòng tương thân tương ái, đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau của đồng bào ta trong mọi hoàn cảnh, mọi thời đại.
+ Đặc biệt, hình ảnh hoa sen đứng trong bùn lầy nhưng vẫn tỏa ra hương thơm ngát như chính tâm hồn con người lao động Việt Nam, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, vẫn luôn giữ vững những phẩm chất trong sáng, cao đẹp.
Luận điểm 3: Biểu hiện phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam
- Người dân Việt Nam mang trong mình những phẩm chất đáng quý: chăm chỉ lao động, cần cù, chịu thương chịu khó, yêu thương đồng bào, kiên cường, dũng cảm,…
- Dù có chiến tranh, bị đàn áp, bóc lột, mua chuộc thế nào đi nữa thì người dân Việt Nam vẫn kiên cường đứng lên chống giặc, trong khói bom đạn lửa, ta vẫn thấy được sự hiện diễn rõ nét của những con người nhỏ bé, tay cầm xẻng cuốc,… xông lên “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh.”
- Dù có đói khổ, thiếu thốn, ta vẫn thấy một đồng bào đoàn kết, chia nhau từng miếng cơm manh áo, từng “hũ gạo cứu đói” (nạn đói 1945), cùng nhau chung tay làm việc vì một tương lai tươi sáng.
- Trong lao động sản xuất, dù điều kiện có khắc nghiệt đến đâu, người dân Việt Nam vẫn luôn cần cù chịu khó, “dầm mưa dãi nắng”, không quản khó khăn làm việc, tăng gia sản xuất để góp phần xây dựng đất nước.
⇒ Dù sống trong bất kì hoàn cảnh nào, dù bùn có “hôi tanh” đến đâu thì tâm hồn người Việt Nam vẫn luôn trong sáng, giản dị và sáng ngời những phẩm chất cao đẹp, như bông hoa sen đẹp nhẹ nhàng mà đầy kiêu hãnh.
Đó cũng là một trong những lí do khiến cho hoa sen được chọn làm quốc hoa của dân tộc.
C. Kết bài:
- Khẳng định lại ý nghĩa bài ca dao: Vẻ đẹp của người dân lao động chính là niềm tự hào của đất nước ta.
- Bài học rút ra và liên hệ bản thân: Chúng ta cần biết giữ gìn và phát huy những truyền thống, phẩm chất quý báu của ông cha ta.
