Nhắc đến các thức quà quê dân dã ở Vĩnh Phúc, không thể không nói tới bánh hòn, một món ăn truyền thống thường có mặt trong bữa ăn gia đình, trong buổi liên hoan thân mật hoặc cỗ cưới.

Bánh hòn là một món ăn đặc sản của Vĩnh Phúc và nổi tiếng nhất là ở vùng đất Hợp Thịnh, huyện Tam Dương bởi hương vị và sự thơm ngon của nó. 

Nguyên liệu để làm nên món bánh này gồm: gạo tẻ, thịt lợn, mộc nhĩ, hành hoa. Sau khi chọn gạo tẻ ngon, người ta ngâm gạo rồi xay bột. Trước kia, các bà, các chị phải dùng cối đá xay bột bằng tay thì mới  ra được những dòng bột mịn, trắng ngần như sữa. Tiếp đến là công đoạn nấu bột (người ta còn gọi nhào bột) để bột dẻo. Nhân bánh là yếu tố làm nên hương vị thơm ngon cho chiếc bánh. Người ta đã lấy thịt lợn ba chỉ trần qua, cắt thành miếng, băm nhuyễn với mộc nhĩ, hành lá rồi trộn đều, thêm gia vị, nước mắm vừa đủ, rồi đặt lên bếp xào chín.  

Những viên bánh tròn, trắng được thả vào nồi nước đun sôi nhỏ lửa cho đến khi bánh nổi lên trên bề mặt và lớp vỏ có màu trong suốt là bánh đã chín. Chị Phương cho biết khi bánh chín, gia đình thường thoa nhẹ một chút mỡ lợn đã rán vào bánh để bánh thơm và ngon hơn. Bánh hòn vừa chín tới. Vị béo ngậy của mỡ lợn, mùi thơm phức của hành lá, thịt băm quện vào nhau tỏa ra thơm nức. Gắp một miếng bánh hòn chấm vào bát nước mắm pha khéo và thưởng thức. 

Người dân ở thôn Vĩnh Tiên, thị trấn Yên Lạc cũng làm món bánh tương tự như bánh hòn. Nguyên liệu cũng gạo tẻ, nhân thịt lợn, mộc nhĩ, hành lá, chỉ có điều khác về hình dáng và kích thước. Bánh có hình thù giống cái tai, chứ không tròn như hòn bi ve giống bánh hòn. Do vậy, người ta gọi là bánh hòn tai.

Dù là bánh hòn hay bánh hòn tai thì người con đi xa quê vẫn nhung nhớ cái thứ quà quê bình dị mà dân dã có vị bùi bùi, béo ngậy và thơm nức, một món ăn mang đậm hồn quê.

Quê của em nắm ở tính Thái Bình.Vùng đất mà khi nhắc đến nó người ta sẽ nghĩ ngay đến những cánh đồng bát ngát với từng hạt lúa nặng trĩu hững bãi biển đẹp nhẫn ngơ người nhìn,hay ngôi chùa keo lâu đời cổ kình và linh thiêng.Nhưng hôm nay,em muốn giới thiệu đến mọi người lại là một món bánh ,một món bánh vô cùng quen thuộc đối với người dân tỉnh Thái Bình.Đó chính là món Bánh Cáy. Theo truyền thuyết của nhân gian thì món bánh Cáy là món bánh được thần biển chế tạo từ trứng của con cáy ở biển làm thành món bánh Cáy và ban cho người dân ở làng Nguyễn ,tỉnh Thái Bình nhưng sự thật không phải vậy.Món bánh Cáy được bà Nguyễn Thì Tần sáng tạo ra dâng lên vua ( vào năm. 1743) ban đầu bánh được gọi là bánh ngũ vị nhưng khi nhà vua ăn khen ngon và lại thấy mó bánh có ngoại hình giống trứng của con cáy nên được ban tên là bánh Cáy.Và từ đó món bánh Cáy được lưu truyền qua nhiều thế hệ và đến tận bây giờ,mòn bánh này vẫn đang tiếp tục được lưu truyền và gìn giữ.Bánh Cáy là một loại bánh khá cầu kì và để làm được một chiếc bánh Cáy đòi hỏi rất nhiều công đoạn cũng như sự công phu,khéo léo và dày dặn kinh nghiệm người làm.Để làm một mẽ bánh cáy thì cần phải chuẩn bị ít nhất nửa tháng để ướp mỡ phần và cơm dừa xắt lát với đường mía.Nguyên liệu chính của món bánh lừ gạo nếp nhưng đi kém còn có khá nhiều nguyên liệu khác và mỗi loại nguyên liệu có một cách xử lý riêng.Gấc tạo màu đỏ,quả dành dành tạo nên màu vàng tươi cho con cày.Vừng lạc được rang vàng ,....Từ những nguyên liệu hết sức bình dị và gần gũi thế nhưng qua bàn tay tài hoa ,khéo léo và công phu của người thợ,những nguyên liệu đã kết hợp lại với nhau một ách hài hòa tạo nên một thứ bánh dẻo thơm và có những hương vị đặc trưng.Mỗi chiếc bánh được ra đời như được gói gọn trong đó cả tình yêu của người làm bánh và hương sắc của quê hương.Với vị ngọt thanh từ đường mía,cay nhẹ của hương gừng vị giòn tan hay deo dẻo của gạo nếp và cốm non,....tất cả những hương vị đó như được hòa quyện vào nhau tạo nên một chiếc bánh dẻo thơm và mang hương vị đặc trưng riêng biệt mà không thể nào có thể lẫn lộn với bất kì loại bánh nào khác.Mà ẩn sau mỗi miếng bánh Cáy thơm ngon và hương vị đậm đà ấy là cả quá trình cần mẫn và tỉ mỉ chất chứa tấm chân tình và tình yêu quê hương của người dân làng Nguyễn.Món bánh Cáy ăn ngon nhất là phải ăn vào mùa mưa thời tiết se se lạnh,pha thêm trà ấm kết hợp với vị cay nhè nhẹ của gừng.Vào lúc đó ăn chầm chậm nhâm nhi từng miếng bánh ,ta mới có thể cảm nhận một cách trọn vẹn hương vị của món bánh Cáy truyền thống đi vào lòng người mà chỉ cần ăn một lần thì sẽ không thể nào quên được. Nếu mọi người có dịp ghé qua Thái Bình,mảnh đất chôn rau cắt rốn của em thì đừng quên ghé qua làng Nguyễn mua bánh Cáy về thường thức bởi nếu đã ghé qua đây mà lại thiếu sót món bánh này thì thật là đáng tiếc biết nhường nào.Món bánh Cáy chính là món ăn đặc sản quê hương của em và nó cũng gắn liền với quê hương,gắn liền với tuổi thơ của em.