Thế kỷ X là một giai đoạn bản lề giữa Bắc thuộc và Độc lập, là một thế kỷ nỗ lực không ngừng nghỉ của các thế hệ người Việt trong công cuộc chấm dứt ách đô hộ của phương Bắc, xây dựng nền độc lập dân tộc, tiến tới thiết lập những mô hình nhà nước. Một thế kỷ quan trọng như vậy, trước nay đã có một số công trình nghiên cứu, và đã đạt được nhiều thành tựu
Nhân vật lịch sử được viết đến nhiều nhất là Đinh Bộ Lĩnh. Với việc so sánh các sử liệu Việt Nam và sử liệu thời Đường thời Tống (thế kỷ 8 – 13), tác giả cho rằng Đinh Bộ Lĩnh là người có tráng chí, là nhân vật đầu tiên đứng lên chống lại nhà Hậu Ngô từ năm 951 đến năm 965.
Đến năm 965, Nam Tấn Vương Ngô Xương Văn tử trận, Tham tá của ông này là Ngô Xử Bình đã đem quân và xác vua về thực hiện đảo chính tại kinh đô Cổ Loa. 500 con cháu nhà Ngô rút chạy về Đỗ Động Giang của Đỗ Cảnh Thạc. Nhân cơ hội này, liên minh Đinh Bộ Lĩnh – Trần Lãm chia đôi đất nước, dần dần tiến đánh và tiêu diệt 10 sứ quân/ Thứ sử nhà Ngô, tiêu diệt Ngô Xử Bình, bắt An Vương Ngô Nhật Khánh phải đầu hàng
kết thúc 1000 năm bắc thuộc
