Bộ Khỉ Tam Không - “ Không thấy, không nghe và không nói” - “See no evil, hear no evil, Speak no evil”
Hình tượng ba con khỉ: con thì dùng tay che hai mắt, con thì dùng tay bịt hai tai và con thì dùng tay bịt miệng lại…đã nói lên sự khôn ngoan của người biết giữ lễ.
Đây là một phương châm xử thế: Không nhìn những việc gì xấu, không nghe những lời nói xấu,không nói điều xấu xa đê tiện.
“See no evil, hear no evil, Speak no evil”
Người ta nghi rằng nguồn gốc của triết lý tam không nói trên có lẽ đã được một nhà sư Phật gíáo thuộc tông phái Thiên thai(?) (Tiantai Zong),Trung Quốcđề cập đến trong tác phẩm: “ Không thấy, không nghe và không nói” vào koảng thế kỷ thứ VIII.
Sau đó thì tư tưởng nầy được du nhập vào Nhật Bản với sự ra đời của hình tượng điêu khắc ba con khỉ. Ngày nay hình tượng bộ khỉ tam không xưa nhứt là tác phẩm của nhà điêu khắcHidari Jingoro (1594-1634) dược thấy thờ tại đền ToshoguởNikko, Nhật Bản.
Theo ngôn ngữ Nhật Bản:
-Nizaru:tôi không nhìn điều xấu-Kikazaru: tôi không nghe điều xấu
-Iwazaru: tôi không nói điều xấu
“See no evil, hear no evil, Speak no evil”
Đó là triết lý của Đức Khổng Tử trong Luận Ngữ: Phi lễ vật thị, phi lễ vật thính, phi lễ vật ngôn. Không nhìn không thấy những điều trái lễ, không nghe những điều trái lễ, và không nói những điều gì trái lễ.
Đền thở Toshogu -photo http://www.wingsunfurled-web.com/fr/carnet-voyage/asie/japon/nikko.html
Hình điêu khắc ba con khỉ do Hidari Jingoro tạc ra được trên vách đền Toshogu ởNikko, nhật Bản (photo Wikipedia)
Tư tưởng trên được thánh Gandhi đem áp dụng làm phương châm trong đời sống và trong công cuộc đấu tranh giành độc lập cho Ấn Độ.. Lúc nào ông cũng mang theo bên mình hình tượng bộ khỉ tam không..
Mahatma Gandhi (1869 -1948)
Triết lý không thấy, không nghe, không nói cũng bị nhiều người diễn giải khác đi:
- Có người thấy và nói ra nhưng họ không bao giờ nghe theo những gì người khác nói.
- Có người không bao giờ thấy bất cứ gì, nhưng họ nghe người khác và nói ra.
- Có người nghe và thấy nhiều việc nhưng họ không bao giờ nói ra hết.
Theo triết lý Đông phương, mọi sự vật trong đời đều bị chi phối bởi lý âm và dương đối nghịch với nhau. Cử chỉ của ba con khỉ có thể nói lên tính chất tương phản của âm dương trong cuộc sống hằng ngày.
Kết luận
Tâm viên ý mã
Hãy dùng cái tâm của mình để mà nhìn, nghe và nói.
Hình ảnh Bộ khỉ tam không đã nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của Tâm viên ý mã trong phép thiền.
Chúng ta phải biết kiểm soát cái tâm vọng động, chẳng khác gì con khỉ chạy lăng xăng.
“Tâm viên là vượn tâm, là tâm loạn động như vượn khỉ. Loài khỉ thường hay nhảy nhót, khọt khẹt, đứng ngồi không yên, thường chuyền hết từ cành cây này sang cành cây khác, lại hay phá phách bắt chước nên người đời có câu "liếng khỉ".
Tâm người ta cũng thế, không khi nào được yên, cứ lăng xăng, lộn xộn, suy nghỉ, nghĩ hết chuyện này đến chuyện khác, từ quá khứ, hiện tại đến tương lai, đó là tâm viên. Tâm này sẽ đưa con người đến loạn động, phát sinh ra đủ thứ phiền não, cấu uế nếu không tu hành giới, định tuệ, như chiếc kiền ba chân vững chắc không làm rơi rớt đồ đạc khi để lên trên, "dù ai nói ngữa, nói nghiêng, ta đây vẫn vững như kiền ba châm",cũng là vậy. Bởi vì tâm chúng sinh bị vô minh che lấp nên phần nhiều hướng ác nhiều hơn thiện. Vì thế nên có câu:
"Giữ xét tâm viên, quán sát thực tướng" (Ngưng trích-Thiện Anh Lạc-Tâm Viên Ý Mã…Thức Nhân- quangduc.com)
http://quangduc.com/Nepsong/34yma.html
“Nhưng, dù là pháp nào chăng nữa thì việc thực hành cũng là trình tự đưa tâm từ trạng thái nhiều vọng tưởng về trạng thái ít vọng tưởng rồi về nhất tâm, về sau từ từ đạt đến vô tâm, rồi liễu tâm, ngưng dứt dòng suy nghĩ miên man, liên tục của ý thức. Nhà Phật quan niệm rằng sự suy nghĩ liên tục, miên man, của ý thức, còn gọi là "tâm viên ý mã", tức là tâm ý vọng tưởng chạy nhẩy như con vượn, con ngựa, có tác hại là đã che mờ mất Chân Tâm, Trí Tuệ Bát Nhã”.(Ngưng trích Cách ngồi thiền đúng phương pháp Thư Viện Hoa Sen )./.
http://thuvienhoasen.org/D_1-2_2-104_4-4231/cach-ngoi-thien-dung-phuong-phap.html
Tham khảo-Wikipedia- Singes de la sagessehttp://fr.wikipedia.org/wiki/Singes_de_la_sagesse-Nếp sống mới. ChuyệnBa con khỉhttp://www.vietchristian.com/nepsongmoi/nsm157-158.pdf
Tác giả bài viết: Trích từ Thư Viện Hoa Sen
=======================================================================
bài cùng tựa đề
Ý nghĩa hình tượng 3 chú khỉ (không nghe, không thấy, không nói)
Thoạt đầu, khi mới nhìn bức tượng này có lẽ ai cũng tưởng như đã hiểu được ẩn ý của nó tam không: nghĩa là “không nhìn, không nghe và không nói”.
Với 3 hình tượng đó có không ít người suy ra rằng: hãy cứ sống an phận, mặc kệ những gì đang xảy ra xung quanh và họ mặc nhiên bàng quan theo thuyết “Mackeno”. (= mặc kệ nó!)
Nhưng giữa cuộc đời đầy những điều thị phi và nhiều nhũng nhương này, nếu cứ an phận như vậy thì xã hội sẽ đi đến đâu, tình người nữa cũng sẽ về đâu?
Và nếu cứ bịt tai, bịt mắt, bịt miệng như thế cả cuộc đời, thì thử hỏi cuộc sống có còn gì là thi vị nữa không? …
Thực ra, nguồn gốc xuất xứ của bức tượng, và ẩn ý che dấu đằng sau ba chữ “không” kia mà người xưa muốn truyền lại cho con cháu có nhiều ý nghĩa sâu xa: Nguồn gốc của bức tượng này bắt nguồn từ Ấn độ từ vài ngàn năm trước.
Lúc đầu, đó là bức tượng về một vị thần – Thần Vajrakilaya , là vị thần có 6 tay, mỗi đôi tay dùng để bịt hai mắt, hai tai và hai miệng.
Nhằm để răn dạy con người (mà dân chúng Ấn Độ đa số là Phật tử) với ý khuyên là: không nhìn bậy, không nghe bậy, không nói bậy.
Tư tưởng tam không theo các nhà tu Phật giáo đi qua nước Tàu không rõ vào thời kỳ nào?
Sau đó vào khoảng thế kỷ thứ tám đời nhà Đường (Tang Dynasty, có bài viết là năm 838), một thiền sư người Nhật trong chuyến Phật sự ở Trung hoa, đã mang theo về Nhật tư tưởng này.
Tại Nhật, vùng Nikko (cách Tokyo chừng 140 cây số về hướng Bắc) trong đền Toshogu hiện nay còn lưu giữ một bức điêu khắc cổ (tổng cộng 8 bức khác nhau) có tượng 3 con khỉ tên Mizaru, Kikazaru và Iwazaru: bịt tai, bịt mắt, bịt miệng, bằng gỗ của nghệ nhân Hidari Jingoro rất nổi tiếng từ thế kỷ 17.
Vì từ “zaru” gần âm với “saru” nghĩa là con khỉ, nên người ta khắc hình ba con khỉ bịt tai, bịt mắt, bịt miệng với vẻ mặt ngộ nghĩnh để biểu thị cho triết lý này.
Con che mắt tên là mizaru nghĩa là “tôi không nhìn thấy điều xấu” . Con bịt miệng là iwazaru nghĩa là “tôi không nói điều xấu”. Con bịt tai là kikazaru – “tôi không nghe những điều xấu”.
Điều này cũng mang tư tưởng của Khổng Tử, khi Nhan Uyên hỏi về đức nhân và những điều gì cần phải làm, Khổng Tử đã đáp: “Phi lễ vật thị, phi lễ vật thính, phi lễ vật ngôn, phi lễ vật động” (không nhìn điều sai, không nghe điều tầm bậy, không nói điều trái, không làm điều quấy).
Người Nhật còn có thâm ý sâu xa hơn nhiều, họ muốn:
* Bịt mắt để dùng TÂM mà nhìn .
* Bịt tai để dùng TÂM mà nghe .
* Bịt miệng để dùng TÂM mà nói .
Khi TÂM ở trạng thái "Tịnh" , không bị quấy rầy bởi những điều xấu , thì từ TÂM mới phát sinh những điều "Thiện", "dùng cái TÂM thiện, TÂM đẹp .... mà nói"
Ngăn ngừa: những lời nói không tốt , làm đau khổ người khác , những lời nói làm chết người , hoặc những lời nói.
