Đáp án đúng:
Phương pháp giải:
- Xác định rõ vấn đề cần nghị luận: Phân tích tâm trạng nhân vật Mị qua hai phản ứng đối lập trên, làm nổi bật sự thay đổi của nhân vật này.
- Biểu cảm, bình luận, phân tích, tổng hợp.Giải chi tiết:I. Mở bài
- Giới thiệu một số nét tiêu biểu về tác giả Tô Hoài: Cuộc đời, con người và phong cách nghệ thuật đặc trưng của nhà văn.
- Nêu khái quát chung về tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”: hoàn cảnh sáng tác, vị trí, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật.
- Phân tích tâm trạng nhân vật Mị qua hai phản ứng đối lập trên, làm nổi bật sự thay đổi của nhân vật này.
II. Thân bài
1. Giới thiệu sơ lược về A Phủ:
- A Phủ là một chàng trai mồ côi, lớn lên giữa núi rừng Tây Bắc, tuy cuộc sống nghèo khổ, lam lũ nhưng vô tư, yêu đời, yêu lẽ phải.
- Vì bất bình, đánh A Sử mà bị phạt vạ, trở thành kẻ ở trừ nợ trong nhà thống lí Pá Tra.
- Do đánh mất bò vì mải mê bẫy nhím mà A Phủ bị phạt trói đứng giữa những ngày đông lạnh giá…
- Giữa Mị và A Phủ có nhiều điểm tương đồng: Họ đều là những con người giàu nghị lực, khát khao tự do; đều là nạn nhân của cường quyền và thần quyền; đều phải chịu những đọa đày khổ ải về tinh thần và thể xác.
2. Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Mị qua hai lần phản ứng đối lập khi thấy A Phủ bị trói đứng:
a. Lần đầu: Mị ở trong trạng thái vô cảm:
- Sau cuộc nổi loạn trong đêm tình mùa xuân, Mị trở về với cuộc sống đọa đày khổ cực, có phần khắc nghiệt hơn trước.
- Thời gian đọa đày khiến Mị vốn lặng câm lại càng lặng câm hơn trước. Mị vô cảm trước cuộc đời, cứ lầm lũi như con rùa nuôi trong xó cửa.
- Những đêm đầu khi A Phủ bị phạt trói đứng, Mị ra thổi lửa hơ tay, tâm hồn Mị như tê dại trước mọi chuyện. Bị A Sử đánh ngã xuống bếp, hôm sau Mị vẫn thản nhiên ra sưởi lửa như đêm trước.
-> Mị mất luôn cả cái tình thương người mà bất cử ở người phụ nữa nào cũng có.
b. Lần hai: Khi nhìn thấy dòng nước mắt chảy xuống hai hõm má của A Phủ:
* Thương người cùng cảnh ngộ:
- Chính nhờ ngọn lửa, đêm ấy, Mị trông sang A Phủ và nhìn thấy một dòng nước mắt lấp lánh chảy xuống gò má đã xám đen lại của A Phủ. Dòng nước mắt ấy khiến Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị, Mị cũng phải trói đứng thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không lau đi được.
-> Dòng nước mắt của A Phủ đã giúp Mị nhớ ra mình, xót thương cho mình. Mị nhận thức rõ và căm thù sự độc ác của nhà thống lí Pá Tra.
- Mị xót xa cho A Phủ như xót xa cho chính bản thân mình. Mị thương cho A Phủ không đáng phải chết.
- Giả định: A Phủ trốn, Mị bị trói đứng vào thế chỗ, phải chết trên cái cọc ấy Mị cũng không sợ. Lòng thương A Phủ còn lớn hơn nỗi thương mình và vượt lên trên nỗi sợ hãi. Lòng vị tha đã chiến thắng vị kỉ.
-> Tình thương ấy khiến cô đi đến hành động cởi trói cho A Phủ.
* Từ cứu người đến cứu mình:
- Sau khi cứu A Phủ, Mị đứng lặng, nội tâm giằng xé giữa một bên là ý thức về thân phận, một bên là khát vọng sống, khát vọng giải thoát.
- Khi nỗi sợ hãi tìm về đúng lúc lòng thương mình chưa mất đi, ý thức về cuộc sống không ra sống còn hiện hữu, Mị vùng lên chạy theo A Phủ.
-> Hành động tự cứu mình của Mị là hành động có tính chất tự phát, nhưng cội nguồn sâu sa của nó là khát vọng sống mãnh liệt.
=> Nhận xét:
- Sự vô cảm của Mị trong lần đầu tiên chứng kiến cảnh A Phủ bị trói là kết quả của sự đày đọa về mặt tinh thần mà Mị phải gánh chịu khi phải sống trong cảnh làm dâu gạt nợ ở nhà thống lí Pá Tra.
- Chính dòng nước mắt của A Phủ đã đánh thức và làm hồi sinh lòng thương người trong Mị. Làm cho sức sống tiềm tàng trong Mị được trỗi dậy. Nó làm thay đổi vị thế hai con người, từ nô lệ, cam chịu đến tự do, nổi loạn.
3. Đánh giá chung:
- Nhà văn đã tạo dựng được tình huống truyện độc đáo, hấp dẫn, miêu tả tâm lí nhân vật tài tình, hợp lí đã tạo nên sự thay đổi số phận nhân vật một cách thuyết phục.
- Khẳng định sức sống tiềm tàng mãnh liệt và khát vọng tự do của nhân dân lao động dưới sự áp bức của giai cấp thống trị miền núi.
III. Kết bài:
- Khái quát lại sự thay đổi trong diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đêm cứu A Phủ, nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật của Tô Hoài.
- Nêu cảm nhận của bản thân.