Truyện ngắn là một thể loại văn học thuộc hình thức tự sự loại nhỏ. Truyện ngắn khác với truyện vừa ở dung lượng nhỏ, tập trung mô tả một mảnh của cuộc sống: một biến cố, một hành động, một trạng thái nào đó trong cuộc đời nhân vật, thể hiện một khía cạnh của tính cách hay một mặt nào đó của đời sống xã hội.
Truyện ngắn Tôi đi học cùa Thanh Tịnh ghi lại một biến cố quan trọng trong cuộc đời đứa trẻ khi nó từ thế giới của gia đình bước vào thế giới của nhà trường. Trong Chiếc lá cuối cùng của Ô Hen-ri, đó là việc Giôn- xi bị ốm nặng nằm chờ chết; việc cụ Bơ-men lặng lẽ vẽ "chiếc lá cuối cùng" trong một đêm mưa tuyết dữ dội để cứu sống cô gái, và cụ đã ra đi sau khi hoàn thành kiệt tác ấy. Còn trong Lão Hạc, Nam Cao đã ghi lại mảnh đời cuối cùng của người nông dân già nghèo khổ, đơn độc, nhưng trước khi tìm về cái chết đã lo lắng thật chu đáo mọi việc cho đứa con lúc trở về. Do đó truyện ngắn thường ít nhân vật và sự kiện như ta đã thấy trong ba tác phẩm nói trên.
Cốt truyện của truyện ngắn thường diễn ra trong một không gian, thời gian hạn chế. Nó không kể trọn vẹn một quá trình diễn biến, một đời người mà chọn lấy những khoảnh khắc, những lát cắt của cuộc sống; để thể hiện. Tôi đi học chỉ thu lại trong buổi tựu trường đầu tiên trên con đường từ nhà đến trường, trên sân trường, trong lớp học; Lão Hạc chỉ là khoảnh khắc cuối đời của nhân vật từ nhà của lão sang nhà ông giáo; Chiếc lá cuối cùng được kể lại trong những ngày Giôn -xi ốm ở căn phòng nhỏ có chiếc cửa sổ trông ra cây thường xuân.
Kết cấu của truyện ngắn thường là sự sắp đặt những đối chiếu, tương phản để làm bật ra chủ đề, như sự tương phản giữa cuộc sống nghèo khó và cái chết đau đớn với tình yêu thương, lo lắng cho đứa con của Lão Hạc; giữa sự trở về với cuộc sống của Giôn-xi và sự ra đi cùa cụ bơ - men, giữa chiếc lá thường xuân đã rụng và chiếc lá cuối cùng vẫn còn mãi mãi trên tường.
Những đặc điểm trên đây đã khiến cho dung lượng truyện ngắn thường ngắn. Nhưng không phải vì thế mà truyện ngắn không đề cập tới những vấn đề lớn của cuộc đời như Lão Hạc hay Chiếc lá cuối cùng. Và nếu đọc các tác phẩm của những bậc thầy trong thể loại này, ta càng thấy rõ điều đó. cho mình 5 sao nha bạn
