Nhiều nhà nghiên cứu văn học cho rằng truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguvễn
Thành Long không có cốt truyện bởi có sự kết hợp các yếu tố tự sự, trữ tình và
bình luận. Bức tranh phong cảnh thiên nhiên đẹp và thơ mộng của Sa Pa đã tạo
nên chất trữ tình, chất thơ cho tác phẩm, vẻ đẹp ấy được miêu tả qua cái nhìn của
người họa sĩ già, thấm đượm hài hòa giữa vẻ đẹp của tự nhiên, cuộc sống và con
người.
Mở đầu tác phẩm, tác giả giới thiệu cho người đọc về một vùng đất đầy ấn tượng.
Phong cảnh Sa Pa – núi cao với thác đổ trắng xóa, đường núi uốn lượn quanh co,
cây cối rậm rạp cứ chen nhau hiện dần lên bức tranh mỗi lúc một hấp dẫn: những
rặng đào, những đàn bò lang cổ có đeo chuông ở các đồng cỏ trong thung lũng hai
bên đường, sự sống thật thanh bình, yên ả. Cảm giác đầu tiên đến với ông họa sĩ và
cô gái trẻ là bức họa lung linh, kì ảo: ‘’Cảnh trước mặt bỗng hiện lên đẹp một cách
kỉ lạ. Nắng bây giờ bắt đầu len tới đốt cháy rừng cây, những cây thông chỉ cao quá
đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những
cây tử kinh, thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây
bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên những vòm lá ướt sương, rơi, xuống
đường cái, luồn cả vào gầm xe” Cảnh vật được nhân cách hóa sống động. Mỗi câu,
mỗi chữ như có đường nét, màu sắc, hình khối… đậm chất hội họa, vừa mang nhịp
điệu thanh êm ái của một bài thơ. Tất cả như muốn đem đến cho các nhân vật một
cảm giác mới lạ, thơ mộng về một vùng đất, về những khát khao, háo hức khi lần
đầu tiên bước chân đến một vùng đất mới.
