Ở đời, đạo đức được coi là một trong những yếu tố quan trọng nhất của mỗi con người. Đạo đức sẽ thể hiện được tính cách, phẩm chất và giá trị đích thực của bản thân mỗi người. Đồng thời, trong đạo đức có rất nhiều phạm trù khác nhau để đánh giá bản chất của con người. Và lòng biết ơn, sự ghi nhớ ơn nghĩa của người khác đối với mình cũng là một phạm trù quan trọng của đạo đức. Đây được coi là một phẩm chất không thể thiếu trong cuộc sống. Đó cũng là lý do mà ông cha ta đã ghi lại câu tục ngữ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” để răn dạy con cháu mai sau.

Câu tục “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” là một câu tục ngữ phổ biến của văn học dân gian. Đây là câu nói thể hiện một triết lý nhân văn sâu sắc. Đó chính là đề cao sự biết ơn đối với những người đã từng giúp đỡ mình. Và cũng chính vì ý nghĩa và giá trị nhân văn này, câu tục ngữ đã được ông cha ta truyền lại từ ngàn xưa. Và luôn được người lớn sử dụng để dạy dỗ và nhắn nhủ cho con cái từ khi còn nhỏ.

Câu tục ngữ “ăn quả nhớ kẻ trồng cây” ông cha ta đã mượn các hình ảnh quen thuộc đó là “ăn quả” và “trồng cây” để làm hình ảnh ẩn dụ cho lời nhắn nhủ của mình. “Ăn quả” ý nói là những “trái ngọt” đó là những thành quả tốt mà ta có được. Còn “trồng cây” ý nói về những người đã đổ mồ hôi, công sức để cho ra “trái ngọt” và những thành quả tốt đẹp đó. Như vậy, câu tục ngữ ý muốn nói, mỗi người đều phải mang trong mình tấm lòng biết ơn. Luôn phải ghi nhớ những công ơn mà người khác đã giúp mình. “Tri ân không cần báo đáp” nhưng người nhận thì luôn phải ghi nhớ để không làm việc hổ thẹn lương tâm.

Lòng biết ơn chính là một tư tưởng cao đẹp đã được đúc kết từ ngàn xưa, trở thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam ta được truyền lại cho các thế hệ mai sau. Đó là sự ơn nghĩa, nhân văn giữa con người với con người với nhau. Trải qua lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, ta mới có được cuộc sống như ngày hôm này. Sự tự do, ấm no và hạnh phúc của hiện tại, đã phải trả bằng công lao của những người đi trước. Do đó, ta luôn phải ghi nhớ công ơn của ông cha ta ngày xưa. Và đền đáp bằng cách cố gắng gìn giữ và phát triển đất nước ngày một tốt hơn.

Nhìn xung quanh, ta có thể dễ dàng nhận thấy, ông cha ta đã để lại cho ta rất nhiều “trái ngọt” cho các thế hệ mai sau được hưởng thành quả. Hàng nghìn công trình đã được để lại cho con cháu chúng ta. Tất cả, đều được trả giá bằng mồ hôi, công sức và tính mạng của người xưa. Sự tự do của đất nước ta có được là do xương máu của dân tộc trong hàng ngàn năm xây dựng và bảo vệ đất nước. Sự tiện nghi về giao thông như hiện tại là công sức làm việc của những bậc cha mẹ, cô chú, ông bà ta. Sự ấm no “ăn ngon mặc đẹp” ngày nay cũng là nhờ công lao động của các thế hệ trước. Do đó, chúng ta cần phải biết kính trọng và biết ơn những điều đó. Lòng biết ơn, sự kính trọng với thế hệ trước không chỉ thể hiện qua lời nói, mà phải được thể hiện qua những việc làm cụ thể. Những hoạt động, sự giáo dục cho chúng ta về sự hi sinh anh dũng của những vị anh hùng. Hay những hoạt động bảo vệ những di tích lịch sử. Hoặc những chiến sĩ miền biển đảo xa xôi đang hết mình bảo vệ đất nước… Tất cả những điều đó, chính là hành động mà con cháu của dân tộc Việt Nam đang làm để đáp đền ơn nghĩa và tiếp nối các thế hệ đi trước.

Còn với mỗi người chúng ta cần làm gì để thể hiện sự biết ơn của mình. Điều đầu tiên đó là học tập thật tốt, dùng kiến thức của mình sau này xây dựng, gìn giữ, bảo vệ và phát triển đất nước. Vì đây là đất nước mà ông cha ta ngày trước đã phải đổ mồ hôi, xương máu để giành lấy. Tiếp theo, đó là ghi nhớ công ơn của người khác đối với mình. Đặc biệt là luôn hiếu thảo với cha mẹ. Đây là đấng sinh thành, đã có ơn dưỡng dục, dạy dỗ ta trưởng thành. Đây chính là công ơn cao trọng nhất mà cả đời ta không được quên. Tiếp theo là lòng tôn sư trọng đạo, công ơn dạy dỗ là ơn nghĩa cao trọng mà thầy cô đã dành cho chúng ta, thầy cô bỏ công sức giảng dạy truyền đạt kiến thức cho các học sinh sinh viên vì vậy ai trong chúng ta cũng không được quên công ơn đó mà phải khắc ghi.

Tóm lại thì câu tục ngữ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” chính là đạo lý làm người mà chúng ta nên khắc ghi, bài học về lòng tôn kính và sự biết ơn mà ông cha ta nhắn nhủ lại cho thế hệ mai sau. Chúng ta cần phải học tập, rèn luyện và phát huy phẩm chất đó. Hãy luôn giữ vững tâm hồn tốt, thể hiện thái độ biết ơn vì những gì chúng ta đã nhận được thành quả của ngày hôm nay bạn nhé.

Dân tộc ta với hơn 4000 năm văn hiến, trải qua biết bao nhiêu thay đổi của thời đại, thế nhưng những nét đặc sắc trong văn hóa truyền thống của dân tộc, những phẩm chất đáng quý mà ông cha ta cố gắng giữ gìn và phát huy bao đời nay từ tiếng nói, chữ viết, văn hóa dân gian, phong tục tập quán,... và đặc biệt không thể thiếu đó là truyền thống ân nghĩa với cội nguồn dân tộc. Điều đó thể hiện qua rất nhiều các hoạt động lễ hội ví như lễ Hội Đền Hùng nổi tiếng với câu ca dao "Dù ai đi ngược về xuôi/Nhớ ngày giỗ tổ mùng 10 tháng 3". Hay trong các văn học dân gian ta cũng thấy có sự xuất hiện của nhiều những câu ca dao tục ngữ nhắc nhở con cháu về truyền thống tốt đẹp của dân tộc ví như "Uống nước nhớ nguồn", "Chim có tổ, người có tông", "Cây có gốc mới nở cành xanh ngọn, nước có nguồn mới bể rộng sông sâu"... và một trong số đó là câu tục ngữ "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" với những tầng nghĩa sâu sắc, trở thành đạo lý sống mà chúng ta vẫn thường nghe cha mẹ bảo ban từ thuở còn ấu thơ.

Trước tiên ta cùng tìm hiểu câu tục ngữ "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây". Mỗi khi nhắc về "quả" , người ta thường mường tượng đến thứ sản phẩm ngọt lành và là kết tinh tuyệt vời nhất của cây, sao bao nhiêu ngày đơm bông, kết trái, nuôi dưỡng. Nhưng dĩ nhiên cây không thể tự mọc, rồi tự cho ra thứ quà thơm ngon thế được, nếu có thì là thứ quả dại vừa chua vừa chát, không thì cũng sâu xia, ỏng eo chẳng đáng giá. Mà ở đây để có được quả vừa ngon vừa ngọt vừa đẹp đẽ thì phải có bàn tay của "kẻ trồng cây", bàn tay cần cù, tỉ mỉ, chăm bón hàng ngày. Dõi theo cây từ những ngày gieo hạt, lúc cây mọc lá, phát cành, cung cấp cho cây đủ nước nôi, phân bón, bảo vệ cây khỏi sâu bệnh hại. Chăm chút từng đóa hoa, từng cái quả, để cuối cùng sau bao ngày mong đợi những chùm quả trĩu nặng chín vàng, chín đỏ trên cây chính là phần thưởng cho người có công chịu khó bỏ tâm huyết của mình vào cái cây đó. Chính vì thế khi ta ăn một thứ quả ngọt lành thì trước tiên phải nghĩ đến người tạo ra nó đã phải vất vả, dãi nắng dầm sương bao lâu, phải nhớ đến công sức mà những người trồng đã bỏ ra. Để biết trân trọng hơn những thứ mà ta được tận hưởng, đồng thời cũng trân trọng và biết ơn sâu sắc những người đã vất vả tạo ra nó. Mở rộng ra ngoài khuôn khổ của quả ngọt và kẻ trồng cây, thì cây tục ngữ chính là lời khuyên dạy sâu sắc của cha ông ta đối với mỗi con người về lòng biết ơn, nhắc nhở chúng ta rằng mỗi một thành quả mà chúng ta hưởng dụng ngày hôm nay không phải tự nhiên mà xuất hiện. Mà nó là cả một quá trình phấn đấu, gây dựng của những người đi trước, trong đó thấm đẫm mồ hôi, nước mắt, xương máu, và tất cả tâm huyết của biết bao lớp người.

Người đầu tiên mà chúng ta phải biết ơn trên cõi đời này chính là cha mẹ của chúng ta, khi tôi ngồi đây viết nên những dòng chữ này, tôi đã thấy rất xúc động khi nghĩ về người mẹ tảo tần, mưa nắng, mang nặng đẻ đau 9 tháng 10 ngày để cho tôi một hình hài dáng vẻ lành lặn, tôi biết ơn phụ mẫu đã cho dạy dỗ nâng đỡ tôi từng bước tiến vào đời. Họ cho tôi một cuộc sống trải đầy những đóa hoa yêu thương hạnh phúc, còn bản thân mình thì chấp nhận dầm mưa dãi nắng, dành hết tất cả những gì tốt đẹp nhất về cho con bao gồm các điều kiện vật chất, giáo dục, giải trí,... Có lẽ rằng đối với các bậc cha mẹ, chúng ta chỉ biết ơn thôi thì không bao giờ là đủ, bản thân mỗi chúng ta phải có những hành động sâu sắc hơn, thiết thực hơn để báo đáp công ơn của cha mẹ.

Xa hơn một chút, bản thân chúng ta ngày một lớn lên, ngày một trưởng thành không chỉ là nhờ sự giáo dục chăm sóc của gia đình mà còn phụ thuộc rất nhiều vào công lao của những "người lái đò", đó là những người thầy người cô dành cả đời đứng trên bục giảng, quanh năm hít mùi bụi phấn, dành mọi tâm huyết để truyền dạy cho chúng ta những lớp hành trang tri thức, để chúng ta bước vào đời một cách dễ dàng hơn. Hơn ai hết họ xứng đáng là những người được trân trọng, được tri ân sâu sắc, bởi một xã hội chỉ phát triển khi nền giáo dục của xã hội ấy phát triển. Ông cha ta từ xưa đến nay cũng đã dạy "Muốn sang thì bắc cầu Kiều/Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy", hay truyền thống "Tôn sư trọng đạo" cũng là một trong những biến thể của lòng biết ơn dành cho thầy cô giáo. Chung quy lại "Một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy", là con người có phẩm cách thì không bao giờ được quên điều đó.

Thêm nữa có bao giờ bạn ngẫm lại rằng, cuộc sống yên bình ngày hôm nay của chúng ta đã được xây dựng như thế nào không? Nói không ngoa thì bản thân chúng ta đang sống trên những gì được gây dựng bằng xương máu của hàng triệu con người. Trong hơn 4000 năm văn hiến lịch sử, từ thuở dựng nước, đã biết bao lần mảnh đất này bị giày xéo, đô hộ, và cứ mỗi lần như thế chưa khi nào ông cha chịu khuất phục họ đã đứng lên giành lại độc lập cho tổ quốc một cách anh hùng, họ sẵn sàng hy sinh cả tính mạng để đất nước được tự do. Bao nhiêu con người đã nằm xuống, bao nhiêu mồ hôi xương máu đã đổ xuống mảnh đất này, để ngày hôm nay chúng ta có một xã hội công bằng, một đất nước hòa bình không chiến tranh. Với tư cách là một công dân của đất nước chúng ta phải luôn luôn khắc sâu trong tim sự hy sinh của cha ông, mãi mãi trân trọng những con người anh hùng của đất nước bằng tấm lòng chân thành và biết ơn sâu sắc. Đồng thời bản thân chúng ta cũng phải ý thức giữ gìn đất nước này, noi theo tấm gương của cha ông sẵn sàng đứng lên khi đất nước gọi tên thế mới là tròn bổn phận.

Lòng biết ơn không chỉ giới hạn trong những việc tôi kể trên mà nó còn xảy ra trong mọi trường hợp khác, như bạn ăn một hạt cơm, hạt gạo thì bạn cũng phải nhớ đến những người nông dân cày cuốc sớm trưa, lội bùn, lội nước làm ra hạt lúa, hạt thóc. Bạn thưởng thức một tách trà thơm ngát bạn cũng phải nhớ đến người đã tỉ mẩn hái từng búp trà rồi phơi, rồi ướp, rồi sấy,... Khi bạn ngồi dưới ánh điện sáng trưng bạn cũng phải nhớ đến cách đây vài trăm năm đã có một người tên là Thomas Edison, từng thức trắng nhiều đêm để tạo ra bóng đèn. Khi bạn đọc một cuốn sách hay, nghe một bản nhạc độc đáo, hay coi một bộ phim tuyệt vời bạn cũng đừng quên những người đã dồn biết bao trí tuệ, tâm sức để sáng tác ra nó. Nói tóm lại bạn phải luôn có tấm lòng biết ơn, trân trọng những con người và những thành quả họ đã tạo dựng cho bạn hưởng thụ.

Việc sống với tấm lòng biết ơn sâu sắc khiến cho bạn trở nên hiền hòa, tình cảm, tâm hồn ngày càng trở nên trong sáng, bạn sẽ được mọi người xung quanh yêu quý tín nhiệm vì lối sống tình nghĩa, được bạn bè coi trọng và tin tưởng. Từ đó cuộc sống của bạn cũng dần trở nên tươi đẹp hơn, bởi nó được tô điểm bởi những giá trị truyền thống mà bao đời nay ông cha ta hết sức giữ gìn và khuyên dạy con cháu một cách sâu sắc. Đồng thời lối sống ân tình, thủy chung với nguồn cội, biết trân trọng những con người đã tạo ra thành quả cho chúng ta hưởng thụ có tầm ảnh hưởng sâu sắc đến những người xung quanh, đặc biệt là với con cái, các thế hệ tiếp nối, chúng ta sẽ trở thành tâ gương sáng truyền dạy lại truyền thống văn hóa của dân tộc cho đời sau. Những thế hệ tiếp nối của chúng ta từ đó mà cũng có một lối sống đẹp đẽ làm rạng danh gia đình.

"Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" là truyền thống vô cùng tốt đẹp và quý báu của dân tộc mà mỗi chúng ta cần có ý thức thực hiện, giữ gìn và phát huy nó. Bản thân chúng ta phải không ngừng nỗ lực học tập, sáng tạo để đền đáp lại những giá trị mà lớp người đi trước đã dày công xây dựng cho chúng ta hưởng thụ. Đồng thời góp phần xây dựng, kiến thiết đất nước để tạo ra những thành quả tốt đẹp cho các thế hệ đi sau, tiếp nối truyền thống của dân tộc.