Khi nhắc đến thơ mới,là ở giai đoạn những năm 1932-1945 của thế kỉ trước.Trên thi đàn văn học Việt Nam lúc bấy giờ ta dễ dàng bắt gặp những nhà thơ mới,tiêu biểu phải kể đến đó là nhà thơ Huy Cận.
Nhà thơ Huy Cận sinh năm 1919-mất năm 2005.Ông tên thật là Cù Huy Cận , sinh ra trong một gia đình nhà nho quê ở Hà Tĩnh.Huy Cận từng học tại trường Trung học ở Huế và trường Canh Nông Hà Nội.Trước cách mạng,ông là cây bút tiêu biểu của phong trào thơ mới,ông đã mang đến cho thơ ca dân tộc một hồn thơ "ảo não buồn".Sau cách mạng ,Huy Cận dùng ngòi bút để phản ánh cuộc sống mới,con người mới của đất nước.Thơ ông không còn buồn mà đã trở nên tràn ngập niềm lạc quan,yêu đời. @Sar2109-Hoidap247.com
Thơ của Huy Cận hàm súc,mang vẻ đẹp cổ điển,đậm chất suy tưởng và triết lí.Tiêu biểu cho hồn thơ ấy là bài thơ Tràng Giang-một bài thơ bộc lộ nỗi buồn cô đơn,nhớ thương quê hương của chính tác giả trong cảnh sông Hồng mênh mông sóng nước,đặc biệt là ở hai khổ thơ đầu. Bài thơ được trích trong tập "Lửa thiêng" xuất bản năm 1940.
Mở đầu bài thơ với nhan đề "Tràng giang.Theo từ điển tiếng Việt hiện hành,có hai cách để miêu tả chiều dài đó là từ "Trường" và từ "Tràng".Nhưng ở đây,tác giả đã sử dụng từ "tràng" có âm "ang" điệp âm với từ "giang",tạo cho nhan đề bài thơ một không khí cổ kính,đồng thời lại gợi được hình ảnh con sông vừa rộng ,vừa dài.Cùng với đó là câu thơ đề từ "Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài", tuy ngắn gọn nhưng cũng đủ cho người đọc cảm nhận được một không gian mênh mông,voi tận cùng với một tâm trạng bâng khuâng,buồn nhớ.Câu thơ đã nêu được cảm xúc chủ đạo của bài thơ:Đối diện trước cảnh sông dài ,trời rộng,con người cảm thấy mình nhỏ nhoi,bơ vơ,lạc lõng vì thế câu thơ đã khái quát được nỗi niềm của một cái tôi cô đơn,buồn vắng trước cái vô cùng của vũ trụ.
Bước vào khổ thơ đầu của bài thơ ,bao trùm bởi nỗi buồn trước cảnh sông nước:
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Với cách tổ chức ngôn từ,đâu đó ta đã bắt gặp trong thơ xưa.Nếu như trong bài thơ "Đăng cao " của Đỗ Phủ các từ láy được đặt ở giữa câu thì ở đây Huy Cận đã đặt những từ láy ở cuối câu .Với cách đặt từ này,Huy Cận đã làm cho câu thơ đã dừng lại nhưng ý tứ thì vẫn còn vang vọng mãi,như một dòng sông luôn luôn giãn nở ,luôn mở rộng và lan ra mãi.Và cái buồn cứ điệp điệp,chồng chất và triền miên.Giữa cảnh sóng nước mênh mông ấy lại là hình ảnh đối lập với con sóng nhỏ , vô hồn.Tiếp đó là hình ảnh"Con thuyền xuôi mái nước song song".Rõ ràng con thuyền là một sự vật tượng trưng cho sự xuất hiện của con người nhưng ở đây,con thuyền này không có sự xuất hiện của con người.Con thuyền như đang buông xuôi trước dòng tràng giang.Trong thơ xưa,con người thì nhỏ bé luôn bị cái rợn ngợp của thiên nhiên vũ trụ ,là cái chủ đạo cho bức tranh của con người ấy vậy mà ở bài thơ này,bức tranh ấy còn vắng cả hình ảnh con người ,khiến cho bài thơ càng cô liêu hơn,cái buồn cứ thế gấp lên bội phần.
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng.
Cứ ngỡ rằng,thuyền và nước là hai sự vật luôn song hành với nhau nhưng ở đây cả hai như bị chia cắt,chia lìa."Củi một cành khô lạc mấy dòng",cái tôi của Huy Cận đã thể hiện vô cùng rõ nét.Củi ở đây không phải chỉ đơn thuần là chỉ cành củi khô trôi lạc theo dòng mà chính là kiếp người,kiếp đời bèo bọt,lạc lõng,bơ vơ giữa dòng đời,buồn trước số phận,buồn trước thời cuộc và buồn trước cảnh tràng giang.Thân phận bập bềnh,trôi nổi cứ để dòng đời đưa đẩy ,vùi dập ,chẳng biết đi đâu,về đâu.Giữa không gian mênh mông " trăm ngả","mấy dòng",cái tôi của tác giả như càng hiu quạnh,buồn vắng hơn. @Sar2109-Hoidap247.com
Bốn câu thơ đầu của bài thơ với nhiều biện pháp nghệ thuật khác nhau.Nhà thơ thông qua đó cho người đọc thấy được một nỗi buồn mênh mang ,thấm thía trong lòng người trước cảnh sông nước Tràng Giang mênh mông,rộng lớn.Qua đó, cho ta cảm nhận về một không gian khoảng vắng chỉ có sông nước và thân kiếp trôi nổi thầm lặng gửi nhiều suy tưởng và liên tưởng đến thời cuộc và con người.
Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Hai câu thơ là bức tranh thiên nhiên đã có thêm đất ,thêm người nhưng nó không làm cảnh vật trở nên sinh động mà càng khiến cho cảnh càng buồn vắng ,đìu hiu và có phần lạnh lẽo.Từ láy "lơ thơ","đìu hiu" cùng với vần lưng "nhỏ-gió" ,âm hưởng câu thơ như trĩu lòng người.Chợ chiều vỗn đã buồn xao xác,ấy vậy mà cái dư âm "vãn chợ chiều" như khiến cái buồn xa vắng càng gấp lên bội phần.Từ "đâu"như là một tiếng lòng cất lên trong cõi nhớ,cõi tâm linh,xa vắng cứ canh cánh ,cô quạnh trong lòng.
Không gian thăm thẳm như soi xuống đáy tràng giang.
Nắng xuống, trời lên, sâu chót vót
Sông dài,trời rộng, bến cô liêu.
Trong văn giới cùng thời,Huy Cận được mệnh danh là có biệt tài động từ hoá tính từ và tính từ hoá động từ.Điều này đã được thể hiện rõ trong hai câu cuối của khổ thơ trên.Ta thấy được rằng,ở hai câu thơ này có sự sóng đôi và biến đổi với nhau.Nắng xuống-Sông dài,trời lên-trời rộng.Rõ ràng xuống và lên là động từ,nó ảnh hưởng trực tiếp đến tính từ ở dứoi khiến cho từ "dài" trở thành "dài ra",từ "rộng" trở thành "rộng hơn",tính từ ở dưới bỗn chốc bị động từ hoá.Người ta thường viết"Cao chót vót" nhưng Huy Cận lại dùng "sâu chót vót",nắng rọi xuống lòng sông ,không gian trở nên nhiều chiều ,càng như ngầm chất chứa"cái lớp sầu dưới đáy hồn nhân thế!"
Không gian như được đẩy cao, mở ra nhiều chiều ,nhiều hướng, cảnh vật càng trở nên xa vắng,mênh mang,con người càng trở nên bé nhỏ ,rợn ngợp truớc không gian rộng lớn.Hai câu thơ giàu chất tạo hình cùng với cách sử dụng từ mới lạ đã tạo ra đường nét thật hàm súc,cổ điển gợi lên nhiều cảm xúc mơ hồ trong lòng người đọc.
Qua hai khổ thơ đầu của bài thơ "tràng giang",một nỗi buồn thấm thía đợc diễn tả với những vần thơ mĩ lệ ,xúc cảm,ta như bâng khuâng nhập hồn mình vào khung cảnh ấy.Một khát khao hoà hợp với con người,với cuộc đời và nỗi buồn nhớ da diết với quê hương.
