Câu 1

-Câu tục ngữ chỉ vẻn vẹn 6 chữ nhưng hàm chứa ý nghĩa sâu xa. Trước hết về nghĩa đen, “ăn” là hoạt động chính của con người để duy trì sự sống. Con người sẽ chết nếu không ăn. “Quả” trong thực vật học, quả (phương ngữ miền Bắc) hoặc trái (phương ngữ miền Nam) là một phần của những loại thực vật có hoa, phát triển từ bộ phận bầu nhuỵ của hoa, bên trong thường chứa hạt. Quả thường có vị ngon, rất tốt cho sức khỏe. “Kẻ trồng cây” tức là người mà trồng ra loại cây có quả đó. Như vậy, ta hiểu đơn giản nghĩa đen của câu nói là: Khi ăn quả phải nhớ tới công lao của người trồng trọt và chăm bón cây đó. Nói triết lí hơn, câu tục ngữ muốn nhắc nhở chúng ta trong cuộc sống, khi hưởng thụ bất kì thành quả nào phải nhớ đến công lao của những người đó tạo ra thành quả đó.

-Dù nói theo cách nào thì những câu nói trên đều chung bài học về lòng biết ơn. Là học sinh, chủ nhân tương lai của đất nước, bài học đó càng trở nên quan trọng và quý giá.

Câu 2

Từ xưa, nhân dân ta đã coi trọng vị trí của người thầy trong xã hội. Có biết bao câu ca dao, tục ngữ thể hiện tinh thần tôn sư trọng đạo: Nhất tự vi sư, bán tự vi sư; Muốn sang thì bắc cầu kiều, Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy…

Trong nhà trường, người thầy giữ vai trò rất quan trọng. Vì thế dân gian đã khẳng định: Không thầy đố mày làm nên. Nhưng bên cạnh đó lại có quan điểm cho rằng: Học thầy không tày học bạn. Như vậy, hai câu trên có mâu thuẫn với nhau hay không? Chúng ta cùng bàn luận để có cách nhìn nhận đúng đắn về ý nghĩa của hai câu tục ngữ này.

Nếu mới đọc qua, chắc chắn có người cho rằng hai câu tục ngữ trên chứa đựng hai quan điểm trái ngược nhau.

Câu thứ nhất: Không thầy đố mày làm nên đề cao đến mức tuyệt đối vai trò của người thầy đối với học sinh. Trong khi đó câu thứ hai: Học thầy không tày học bạn lại đề cao vai trò của bạn bè. 

câu 1

Câu

Nghĩa câu tục ngữ

Giá trị câu tục ngữ

Giá trị kinh nghiệm mà câu tục ngữ thể hiện

1

Con người quý giá hơn tiền bạc

Khẳng định và đề cao giá trị con người

Câu tục ngữ khuyên răn dạy con người biết quý trọng bản thân. Đồng thời khuyên con người phải biết tạo lập giá trị tự thân

2

Răng, tóc luôn luôn là phần thể hiện tính nết của con người

Nhắc nhở con người ta cần phải biết chăm chút từng yếu tố thể hiện hình thức cũng như về tính nết tốt đẹp của con người

Câu tục ngữ như muốn rèn dũa con người từ những điều nhỏ nhất về hình thức trở đi cho đến nhân cách.

3

Tất cả những khó khăn về vật chất vẫn phải sống trong sạch, thiện lương

Ngay ở rong hoàn cảnh khó khăn, cần giữ nhân cách tốt đẹp nhất.

Khuyên răn con người nên không được tham lam, làm liều ngay cả khi thiếu thốn hay gặp tình huống khó khăn.

4

Câu tục ngữ đã khuyên con người cần phải học cách ăn, nói… đúng chuẩn mực nhất.

Con người cũng cần phải học các hành vi ứng xử văn hóa

Việc chúng ta học cách ăn nói, giao tiếp lịch sự, hòa ái với mọi người thì khiến cuộc sống tốt đẹp hơn.

5

Ai ai cũng cần phải có thầy cô hướng dẫn, dạy bảo

Luôn phải coi trọng vị thế cũng như về vai trò của người thầy trong giáo dục

Câu tục ngữ như khuyên con người biết lễ nghĩa, tôn kính thầy cô giáo.

6

Luôn đề cao việc học từ những người gần gũi thân thuộc như là tình cảm bạn bè

Việc học quan trọng và học mọi lúc, học ở mọi người. Học không chỉ học ở thầy cô mà cần học ở bạn bè, những người xung quanh nữa

Việc tiếp thu kiến thức học không chỉ bó hẹp ở người thầy.

7

Khuyên con người cần phải biết yêu thương người khác cũng giống như yêu bản thân mình

Luôn đề cao cách ứng xử hòa ái của con người

Nhằm giáo dục con người biết yêu thương, vị tha hơn.

8

Khuyên con người cũng phải biết nhớ ơn người cho trái ngọt, quả lành

Luôn phải biết ơn người mang lại thành quả cho mình hưởng thụ

Nhắc đến nghĩa cử đền ơn đáp nghĩa

9

Cứ nhiều cá thể gộp lại sẽ tổng hợp được sức mạnh làm việc lớn hơn đơn độc

Câu tục ngữ khẳng định sức mạnh của sự đoàn kết

Đã giáo dục về lối sống tập thể, đồng thời tránh những tiêu cực cá nhân

câu 2

Có thể nói, trong việc học, chúng ta không thể phủ nhận vai trò của người thầy. Thầy giáo là người trực tiếp dạy bảo ta. Thầy truyền cho ta kiến thức. Thầy chỉ cho chúng ta con đường và cách thức tiếp cận những điều chưa hề có hoặc có mà chưa sâu sắc trong kho tàng tri thức của chúng ta. Và vì thế mà kho tàng tri thức của chúng ta phong phú và sinh động. Lúc ta còn nhỏ, thầy cô giáo dạy ta học ăn học nói. Khi lớn lên các thầy lại dạy bảo ta những kiến thức, những kỹ năng kỹ xảo để có thể độc lập mà giải quyết những công việc của mình. Vai trò của thầy cô như thế quả thực là vô cùng quan trọng và không thể nào thay thế được. Và như thế có nghĩa là lời dạy của nhân dân ta: không thày đố mày làm nên là hoàn toàn đúng đắn.

Tuy nhiên trong việc học, bên cạnh thầy cô, chúng ta còn có bạn. Bạn bè là những người sống gần gũi với chúng ta. Họ luôn sẵn sàng và dễ dàng chia sẻ với chúng ta nhiều điều trong cuộc sống. Có những điều chưa hiểu hoặc chưa biết, chúng ta có thể cảm thấy ngại ngùng khi phải hỏi thầy nhưng lại rất dễ dàng mang đến và sẻ chia với bạn. Bạn giúp chúng ta giải toả những khó khăn, lại có thể trao đổi để rút ra những bài học quý phù hợp với tâm lý, nhận thức và kinh nghiệm của chúng ta. Chính vì việc học từ bạn cũng mang lại cho chúng ta nhiều hữu ích mà nhân dân ta mới nói quá lên thành câu tục ngữ "Học thầy không tày học bạn".

Thực ra hai câu tục ngữ trên không hề mâu thuẫn với nhau. Mỗi câu là một bài học quý bởi thực tế cũng như chứng minh học thầy và học bạn đều quan trọng, đều rất hữu ích đối với quá trình lĩnh hội kiến thức của chúng ta. Thầy cung cấp kiến thức và phương pháp nhưng bạn bè lại là người luôn cùng chúng ta chung sức luyện rèn. Để học tốt, chúng ta phải thường xuyên coi trọng việc tiếp thu kiến thức và phương pháp của thầy. Đồng thời chúng ta cũng không ngừng học tập từ bạn bè cùng trang lứa. Học như thế chẳng những chúng ta được nâng cao hơn về kiến thức mà chúng ta còn luôn luôn tự nhắc nhở mình về ý thức học tập, về sự phấn đấu và thi đua.