Dân gian có câu
trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ăn no cỏ trâu cày với ta.
Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy ai mà quản công.
Bao giờ cây lúa còn bông
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn
Trên đồng cạn dưới đồng sâu
Chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa.
Người nông dân Việt Nam vốn rất cần mẫn và chăm chỉ với việc đồng áng. Người bạn gắn bó thân thiết với họ trên cánh đồng không thể không nhắc đến đó là con trâu. Đã bao đời nay, trâu gắn bó với người để tạo ra của cải vật chất phục vụ cuộc đời.
Trâu Việt Nam có nguồn gốc từ trâu rừng thuộc nhóm trâu đầm lầy được con người thuần hóa để kéo cày sản xuất lúa nước và còn để lấy thịt. Trâu là động vật thuộc lớp thú có bốn chân, lông và da có màu xám, xám đen. Thân hình vạm vỡ, mỗi con trâu trưởng thành có khối lượng từ 150kg trở lên. Bụng chúng to; mông dốc; chiếc đuôi dài, hướng xuống đất và thường xuyên phe phẩy. Trên đầu có cặp sừng rất cứng hình lưỡi liềm hướng lên trên.
Trâu là loại động vật mang lại nhiều lợi ích cho con người. Trâu to khỏe, vạm vỡ lại chăm chỉ cần cù chịu thương chịu khó nên được người nông dân sử dụng để làm sức kéo mỗi khi cày bừa ruộng. Ngoài ra, trâu còn dùng để kéo các loại hàng hóa, nông sản giúp con người. Trâu cũng là một trong những nguồn cung cấp thực phẩm cho con người. Thịt trâu có hàm lượng đạm khá cao, hàm lượng chất béo thấp. Sữa trâu có tính năng cao trong việc cung cấp chất đạm chất béo. Da trâu làm mặt trống, làm giày. Sừng trâu làm đồ mĩ nghệ như lược, tù… Không chỉ góp phần quan trọng trong đời sống vật chất của người dân, trâu còn có mặt trong đời sống tinh thần của người dân Việt Nam: góp mặt trong 12 con giáp, gắn với tuổi thơ nhiều người, là con vật thiêng dùng để tế lễ thần linh trong ngày lễ hội cơm mới, lễ hội xuống đồng
Từ những giá trị tốt đẹp mà trâu mang lại cho con người, không thể phủ nhận rằng trâu đóng vai trò rất quan trọng. Nhiều năm tháng qua đi, giờ đây cuộc sống của con người đã tiến bộ hơn rất nhiều nhưng loài trâu trong tiềm thức của con người Việt Nam vẫn là loài động vật gần gũi, hữu ích không gì thay thế được
