Ca dao là một trong những viên ngọc sáng của kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Ca dao Việt Nam phong phú về nội dung, đẹp về hình thức. Bên cạnh mảng ca dao trữ tình, phê phán,… còn có những bài ca dao về đề tài khuyên bảo, dạy dỗ người đời về đạo lý lòng biết ơn. Đây là một trong những câu ca dao rất hay về lòng biết ơn: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”

Xét về nghĩa đen, "quả" là cái thơm ngon nhất của cây, là sự kết tinh qua thời gian và năm tháng. Nhưng những thứ thơm ngon đó đâu phải tự dưng mà có được, để có được nó, người nông dân, hay ở đây là những "kẻ trồng cây", phải mất rất nhiều thời gian để tưới tiêu cũng như bỏ công ngày đêm chăm sóc. Như vậy những lúc ta ăn những trái ngon ấy, ta phải có thái độ "nhớ" đến những người trồng ra nó. Tuy nhiên, ý nghĩa của câu tục ngữ không chỉ dừng lại ở đó. Với cách ẩn dụ khéo léo, đặc biệt, ta có thể thấy một ý nghĩa cao cả hơn rằng, "ăn quả" là sự thừa hưởng, kế thừa những thành quả, những giá trị vật chất hoặc tinh thần, “Kẻ trồng cây” chính là hình ảnh ẩn dụ cho những người đã tạo ra những thành quả, những giá trị vật chất và tinh thần đó. Như vậy, ông bà ta muốn gửi gắm cho con cháu đời sau của mình chính là lòng biết ơn. Tức là khi hưởng thụ một thành quả tốt đẹp, bạn nên biết ơn người đã tạo ra thành quả đó, bởi những thành quả đó đâu phải tự nhiên mà có, mà đó là cả một quá trình lao động, sáng tạo, đổ mồ hôi, nước mắt, kể cả xương máu của biết bao lớp người, qua biết bao thế hệ.

Trải quá hơn bốn ngàn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã phải đương đầu với hàng chục đạo quân xâm lược hung hãn, tàn bạo, từ cuộc kháng chiến chống quân Minh của vua tôi nhà Lê đến cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ.  Biết bao nhiêu mạng người đã phảiđổ xuống để đổi lấy nền độc lập, tự do cho Tổ quốc Việt Nam. Nhận thức được công lao cao cả đó, nhân dân ta hằng năm vẫn tổ chức các ngày lễ để tỏ lòng biết ơn những người có công với đất nước như ngày Giỗ Tổ Hùng Vương 10/3, ngày Thương binh liệt sĩ 27/7, ngày Thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22/12,….Bên cạnh đó, khắp nơi trên đất nước ta đều có những đền thờ, đài tưởng niệm, nghĩa trang liệt sĩ quanh năm được nhân dân ta chăm sóc khói nhang với tấm lòng biết ơn vô hạn. Không ít trường học, con đường mang tên những vị anh hùng như: đường Nguyễn Huệ (Tp. Hồ Chí Minh), đường Nguyễn Sỹ Sách (Nghệ An), hay trường THPT Phan Bội Châu nổi tiếng của đất học Nghệ An,…ngay cả thành phố lớn nhất của đất nước ta cũng mang tên Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. Ngoài ra, còn nhiều hình thức khác như xây dựng bảo tàng lịch sử, bảo tàng cách mạng, nhà truyền thống,… Tất cả đó được tạo nên nhằm nhắc nhở mọi người phải sống sao cho xứng đáng với truyền thống bất khuất, hào hùng của dân tộc; nhắc nhở các thế hệ sau không phải chỉ biết hưởng thụ mà còn phải có nhiệm vụ giữ gìn, vun đắp và phát triển các thành quả lao động, chiến đấu do các thế hệ trước dựng nên.

Một trong những biểu hiện thiết thực của lòng biết ơn nữa đó là chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta đối với thương binh, liệt sĩ và gia đình có công với cách mạng. Biết bao nhiêu bà mẹ Việt Nam anh hùng được cả nước tôn vinh, được các cơ quan, tổ chức nhận phụng dưỡng để các mẹ yên hưởng tuổi già. Phong trào đền ơn đáp nghĩa nhân rộng khắp nơi. Những ngôi nhà tình thường mọc lên từ miền xuôi cho đến miền ngược. Những đội quân tình nguyện ngày đêm miệt mài đi tìm hài cốt bộ đội ở các chiến trường xưa nơi rừng sâu núi thẳm để quy tập về nghĩa trang liệt sĩ hoặc đưa các anh về với mảnh đất quê hương... Đó là biểu hiện thiết thực nhất của đạo lí Ăn quả nhớ kẻ trồng cây trong nhân dân ta.

Mỗi người chúng ta, không phải tự nhiên mà được sinh ra trên cuộc đời này, đó chính là công lao sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, những người đã mang nặng đẻ đau và nuôi dưỡng, giáo dục chúng ta khôn lớn thành người. Vì vậy để nhớ ơn công lao sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, nước ta có các ngày như: ngày của mẹ 9/5, ngày của cha 21/6,… Rất nhiều bài hát về cha mẹ đã được sáng tác nhằm mục đích thấm nhuần công lao cha mẹ vào sâu trong trái tim con người. Vào những ngày này, phận làm con cái đều tặng cho cha mẹ những bông hoa đẹp nhất, những lời chúc ý nghĩa nhất để tỏ lòng biết ơn đối với cha mẹ. Giáo  dục là mục tiêu hàng đầu của đất nước ta, nhưng trồng cây đã khó trồng người lại càng khó khăn hơn. Thầy cô bỏ công sức giảng dạy, truyền đạt kiến thức cho các học sinh vì vậy ai trong chúng ta cũng không được quên công ơn đó mà phải luôn khắc ghi trong lòng. Gắn liền với ngày 20/11- ngày nhà giáo Việt Nam là những hoạt động báo đáp công ơn được diễn ra như tổ chức đi thăm hỏi thầy cô, thăm hỏi và trao quà cho cựu giáo viên,…

Bên cạnh câu tục ngữ trên, ta còn có thể bắt gặp những câu tục ngữ có ý nghĩa tương tự như “chim có tổ người có tông”, “Ai về Phú Thọ cùng ta /Vui ngày giỗ tổ tháng ba mùng mười/Dù ai đi ngược về xuôi /Nhớ ngày gỗ tổ mùng mười tháng ba”

Nhìn chung, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây” đều là những lời khuyên đầy ý nghĩa về lòng biết ơn mà ông bà đã truyền lại cho chúng ta. Đó đều là những truyền thống tốt đẹp của dân tộc mà thế hệ con cháu chúng ta dù sống trong hoàn cảnh nào cũng đều phải luôn ghi nhớ, giữ gìn và phát huy.

Lòng biết ơn là thước đo của đạo đức, tạo ra một thói quen tốt trong tâm hồn của con người. Lòng biết ơn giúp cho con người có một cuộc sống vui vẻ, hòa đồng, hạnh phúc. Giúp cho gia đình hòa thuận, êm ấm. Từ đó làm cơ sở để phát triển một xã hội văn minh, tiến bộ. Người có lòng biết ơn sẽ được mọi người xung quanh yêu quý và tôn trọng.

Nhưng bên cạnh đó, đã không ít trường hợp các bạn trẻ ngày nay phá hủy những nơi cổ kính, chụp hình phản cảm bên những bia mộ, con cái đuổi cha mẹ ra khỏi nhà, đánh đập cha mẹ. Phản bội lại với những người đã giúp đỡ mình, đã hướng dẫn mình đi đúng đường,…Họ quên đi truyền thống ăn quả nhớ kẻ trồng cây tốt đẹp của dân tộc. Những con người này đáng bị xã hội lên án và trỉ trích.

Sau khi đọc xong câu tục ngữ, em rút ra được rất nhiều bài học cho bản thân mình. Là một học sinh, em cần có ý thức bảo vệ và phát huy những thành quả đạt được. Trong gia đình, em cần làm tròn bổn phận là một người con: hiếu thảo với cha mẹ, kính trọng ông bà, nhường nhịn các em nhỏ … Ở trường, bản thân cần phải là một học sinh gương mẫu, nỗ lực học tập để không phụ công ơn giảng dạy của thầy cô. Bên cạnh đó, em cần phải có ý thức rèn luyện bản thân sống có đạo đức, văn minh, tránh xa các tệ nạn xã hội, thói hư tật xấu vẫn đang còn tồn tại hiện nay.

Có thể nói “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” là một bài học về đạo lý làm người sâu sắc và ý nghĩa của dân tộc Việt Nam ta. Nó được đúc kết bằng câu tục ngữ hết sức mộc mạc và giản dị. Bài học “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” chắc chắn sẽ là một hành trang vô cùng quý giá trên con đường bước vào đời của mỗi chúng ta sau này. 

@Gaumatyuki#

- Này là bài giải thích:

Từ xưa đến nay, đạo lí ''Ăn quả nhớ kẻ trồng cây'', ''Uống nước nhớ nguồn'' luôn là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam.

     Đúng là như vậy, nhưng đạo lí ấy đề cao sự biết ơn của mỗi người đối với người khác. Trong cuộc sống chúng ta, chắc chắn sẽ gặp rất nhiều khó khăn, mà không phải lúc nào chúng ta cũng có thể tự vượt qua được. Vậy nên, sự giúp đỡ của những người xung quanh là rất cần thiết. Từ những chuyện nhỏ nhặt đến lớn lao, từ đơn giản đến phức tạp. Khi được người khác giúp đỡ thì những con người Việt Nam sẽ thể hiện lòng kính mến bằng sự biết ơn. Nhưng sự biết ơn ấy không phải là nói qua loa cho có mà nó xuất phát từ một sự chân thành tận đáy lòng.

    Đúng vậy, ta đã biết tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt ( tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội ), được nhân dân vận dụng vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hàng ngày. Đây là một thể loại văn học dân gian. Cho nên, trong câu tục ngữ '' Ăn quả nhớ kẻ trồng cây '' trước hết là đúc kết một kinh nghiệm. Xét về nghĩa đen, Ăn quả nhớ kẻ trồng cây là đang sử dụng một loại trái cây nào đó, là một hành động sử dụng một thứ gì đó. Kẻ trồng cây chính là người hình thành, tạo ra thứ trái cây đó để chúng ta sửu dụng. Trong câu tục ngữ đã nhấn mạnh từ nhớ để thể hiện lên ý chính nêu trong câu. 

    Không chỉ thế, tục ngữ bao giờ cũng có ý khái quát cả. Chính vì thế, xét về nghĩa khái quát câu tục ngữ chính là một quy luật: Đã ăn quả thì phải nhớ kẻ trồng cây. Chúng ta đã và đang được sống, mà '' sống '' là phải có những khó khăn, thử thách để chúng ta vượt qua. Mà mỗi khó khăn ấy, thử thách đó phải luôn cần có những ý chí, tinh thần lạc quan thì mới chiến thắng được. Tuy nhiên, không phải cái gì cũng tự ta có thể vượt qua được mà phải nhờ sự hỗ trợ từ mọi người xung quanh. Và đó là cái mà ta cần phải biết ơn. Lòng biết ơn sẽ không làm ta mất mát bất cứ thứ gì mà còn giúp ta nhận thêm sự yêu quí từ người khác. Vì thế, chúng ta nên rèn luyện và phát huy đạo lí tốt đẹp ấy.

    Cũng tương tự như câu tục ngữ '' Ăn quả nhớ kẻ trồng cây '', câu tục ngữ '' Uống nước nhớ nguồn '' cũng đã ca ngợi đạo lí này. Một sự việc cụ thể để ta cần bày tỏ lòng biết ơn đó chính là công lao dương dục, sinh thành của cha mẹ. Chúng ta có được ngày hôm nay là nhờ có họ. Cha mẹ ngày đêm vất vả nuôi nấng và dạy dỗ ta nên người thì kể từ thời còn bé ta phải biết hiếu thảo với họ để bày tỏ sự biết ơn. Ngoài ra, ở xã hội, các cấp chính quyền còn tạo điều kiện để ta được đi học, được phát huy tài năng của mình. Vì thế, chúng ta cũng phải cố gắng chăm ngoan học giỏi để sau này góp phần bảo vệ và phát triển quê hương, đất nước mình.

    Một trong số những việc làm thiết thực nhất để con người Việt Nam bày tỏ sự biết ơn là: tổ chức các lễ hội, các ngày cúng giỗ, ngày Thương binh liệt sĩ, Nhà giáo Việt Nam, Quốc tế Phụ nữ, ... và một số ngày lễ trọng đại khác. Mỗi năm các ngày lễ, phong tục ấy luôn được mọi người nhớ đến và tổ chức khá long trọng. Toàn thể đất nước luôn cố gắng cống hiến công sức của mình, góp phần cho đất nước mình giàu mạnh. Vậy thì, họ được tổ chức các ngày dành riêng cho mình là rất xứng đáng. Và người Việt Nam cũng không thể sống nếu thiếu các phong tục, lẽ hội ấy được. Vì nó đã trở thành thói quen tốt, truyền thống của dân tộc ta.

    Tóm lại, câu tục ngữ chính là sự tự hào của người Việt Nam, là bằng chứng cho đạo đức của những người ấy.

     Từ xưa đến nay, đạo lí ''Ăn quả nhớ kẻ trồng cây'', ''Uống nước nhớ nguồn'' luôn là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam.

     Đúng là như vậy, nhưng đạo lí ấy đề cao sự biết ơn của mỗi người đối với người khác. Trong cuộc sống chúng ta, chắc chắn sẽ gặp rất nhiều khó khăn, mà không phải lúc nào chúng ta cũng có thể tự vượt qua được. Vậy nên, sự giúp đỡ của những người xung quanh là rất cần thiết. Từ những chuyện nhỏ nhặt đến lớn lao, từ đơn giản đến phức tạp. Khi được người khác giúp đỡ thì những con người Việt Nam sẽ thể hiện lòng kính mến bằng sự biết ơn. Nhưng sự biết ơn ấy không phải là nói qua loa cho có mà nó xuất phát từ một sự chân thành tận đáy lòng.

     Kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam rất giàu đẹp và phong phú. Mang đến nhiều ý nghĩa và nội dung tâm đắc đến cho mọi người. Câu tục ngữ ''Ăn quả nhớ kẻ trồng cây'' là một trong số đó. Với hai từ ''Ăn quả'' là tượng trưng cho những người được thừa hưởng những cái ma người khác tạo ra. Còn '' kẻ trồng cây'' chính là người bỏ công để làm nên. Từ ''nhớ'' trong câu tục ngữ trên giữ vai trò quan trọng trong ý nghĩa lẫn nội dung câu. Nó là mấu chốt cho sự biết ơn của người ăn quả đối với kẻ trồng cây. Và với câu tục ngữ ''Uống nước nhớ nguồn'' cũng tương tự như thế. ''Uống nước'' đồng nghĩa với ''ăn quả'', ''nguồn'' đồng nghĩa với ''kẻ trồng cây''.

    Một trong số những việc làm thiết thực nhất để con người Việt Nam bày tỏ sự biết ơn là: tổ chức các lễ hội, các ngày cúng giỗ, ngày Thương binh liệt sĩ, Nhà giáo Việt Nam, Quốc tế Phụ nữ, ... và một số ngày lễ trọng đại khác. Mỗi năm các ngày lễ, phong tục ấy luôn được mọi người nhớ đến và tổ chức khá long trọng. Toàn thể đất nước luôn cố gắng cống hiến công sức của mình, góp phần cho đất nước mình giàu mạnh. Vậy thì, họ được tổ chức các ngày dành riêng cho mình là rất xứng đáng. Và người Việt Nam cũng không thể sống nếu thiếu các phong tục, lẽ hội ấy được. Vì nó đã trở thành thói quen tốt, truyền thống của dân tộc ta.

    Tóm lại, câu tục ngữ chính là sự tự hào của người Việt Nam, là bằng chứng cho đạo đức của những người ấy.