Trong nguyên phân, giảm phân, ngoại trừ NST các cấu trúc khác trong tế bào đã thay đổi:
Trung thể: Nhân đôi ở kì trung gian, tách đôi thành 2 trung tử di chuyển về 2 cực tế bào → Chuẩn bị cho sự hình thành thoi vô sắc ở kì đầu.
- Thoi vô sắc (thoi phân bào): bắt đầu hình thành ở kì đầu, hoàn chỉnh ở kì giữa và hoạt động đến kỳ cuối thì biến mất → Thoi vô sắc giúp cho các NST gắn lên nó (ở kì giữa) và sang kì sau, thoi co rút kéo NST di chuyển về 2 cực của tế bào.
- Màng nhân và nhân con:
+ Biến mất ở kì trung gian → tạo điều kiện cho các NST được tư do, dễ dàng xếp trên mặt phẳng xích đạo của thoi vô sắc và phân li.
+ Xuất hiện trở lại vào kì cuối → Tái tạo trở lại cấu trúc đặc trưng của tế bào con.
- Màng chất tế bào: Tiến hành phân chia tại vị trí ở giữa tế bào → Phân tế bào mẹ thành 2 tế bào con.
*Các hoạt động của NST chỉ có trong giảm phân mà không có trong nguyên phân là:
- NST phân li 2 lần
- Kì đầu 1 có xảy ra tiếp hợp theo chiều dọc có thể có trao đổi chéo
- Kì giữa 1 NST kép xếp thành 2 hàng song song trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào
- Kì sau 1 NST kép phân li độc lập với nhau về 2 cực tế bào
Các tế bào con tạo ra qua nguyên phân có bộ NST 2n giống hệt tế bào mẹ ban đầu còn tế bào con tạo ra qua giảm phân có bộ NST n, giảm đi 1 nửa so với tế bào mẹ ban đầu.
