Người phụ nữ trong bối cảnh gia đình và xã hội, đặc biệt trong quan hệ tình yêu và hôn nhân là một nhân vật trữ tình chủ yếu và độc đáo của ca dao. Họ bộc lộ tầm sự kín đáo, tế nhị của mình qua những hình ảnh so sánh và ẩn dụ gần gũi, thân quen nhưng chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc, nhiều tầng, đưa đến cho người đọc những nhận thức và xúc cảm đặc biệt. Những câu hát than thân gợi nhắc về những nỗi buồn chất chứa đắng cay, tủi cực, gieo vào lòng người bao nỗi xót thương. Chùm ca dao Thân em như… được sử dụng có tính truyền thống, như một mô-tip quen thuộc, là lời giới thiệu, giãi bày của người phụ nữ về bản thân mình. Họ không chỉ thể hiện tế nhị dấu ấn cái tôi khiêm nhường, duyên dáng mà còn thiết tha, chân thành bộc lộ những nỗi niềm cay đắng, trách phận, than thân.

                                       Bài làm

                Những bài than thân trách phận của những người phụ nữ xưa khiến ta thật xót xa. Mặc dù những người phụ nữ đó có vẻ đẹp thanh thoát, " vừa trắng lại vừa tròn" nhưng lại phải chịu cuộc đời bất hạnh, khổ đau, gặp nhiều bi kịch, " bảy nổi ba chìm". Hình ảnh của người phụ nữ trong cao dao dân ca hiện lên với vẻ đẹp cả ngoại hình và nội tâm nhưng họ lại bị ràng buộc với bốn chữ " tam tòng tứ đức" Họ chỉ biết sống dựa vào người đàn ông, vào người chồng, vào người con. Người phụ nữ không được tự quyết định cuộc sống của mình vẫn theo quan điểm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”. Thân phận người phụ nữ trôi nổi như tấm lụa đào, như cánh bèo trôi vô định không biết dạt về đâu. "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn " Nỗi khổ khi người phụ nữ không được tự quyết định tình yêu của mình, khao khát với tình yêu mà không với tới. Số phận của người phụ nữ khi lấy chồng cũng hơn là mấy quan niệm “xuất giá tòng phu”, “lấy chồng làm ma nhà chồng” đã khiến bao người phụ nữ xưa phải ngậm ngùi nuốt đăng cay, đặc biệt khi lấy chồng xa quế nỗi nhớ khôn nguôi khi đứng ngóng trông về quê mẹ :" Chiều chiều ra đứng ngõ sau trông về quê mẹ ruột đau chín chiều” " Mà em vẫn giữ tấm lòng son…”Sóng gió là đó, bấp bênh là đó nhưng người phụ nữ xưa vẫn giữ được những vẻ đẹp son sắt của mình khiến ta cảm động biết bao.