Với biệt tài miêu tả tâm lí nhân vật, Tô Hoài đã đem đến cho đọc giả chân dung của một người con gái không chỉ đẹp người, đẹp nết mà còn có sức sống tiềm tàng mạnh mẽ. Mị trong tác phẩmmlà đại diện tiêu biểu cho sức sống của con người, là đại diện cho hành trình đi từ bóng tối ra ánh sáng, từ khổ đau đến hạnh phúc của những người nông dân dân tộc thiểu số chịu những áp bức, tố cáo lên án bọn thống trị miền núi, bọn thực dân.