1. Liên Xô công nhận Việt Nam, giúp vũ khí, trang bị chiến đấu chống thực dân Pháp xâm lược (1950-1954)

2. Liên Xô ủng hộ, giúp đỡ Việt Nam kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975)

ăm 1965, giá trị viện trợ quân sự của Liên Xô cho Việt Nam là 210 triệu đô la Mỹ, chiếm 60% tổng viện trợ. Ngoài ra, Liên Xô còn có kế hoạch viện trợ bổ sung trong hai năm 1965-1966 với khối lượng vật chất khá lớn(9).

Năm 1967, là năm Liên Xô viện trợ nhiều nhất cho Việt Nam, trị giá 416 triệu rúp, chủ yếu là các loại máy bay, các vũ khí phòng không, xe tăng, pháo binh, khí tài, trinh sát điện tử(10).

Trong hai năm 1966-1967, Liên Xô viện trợ cho Việt Nam về trang thiết bị quân sự trị giá 500 triệu rúp (tương đương 550 triệu đô la)(11).

Năm 1968, Liên Xô viện trợ cho Việt Nam 357 triệu rúp (tương đương 369,7 triệu đô la), chiếm 2/3 tổng toàn bộ viện trợ mọi mặt(12).

Theo số liệu thống kê của Việt Nam, tính chung trong 4 năm 1965-1968, khối lượng Liên Xô viện trợ là 226.969 tấn(13). Trong những năm này, Liên Xô là nước viện trợ quân sự nhiều nhất cho Việt Nam.

Các năm 1970-1971, viện trợ quân sự của Liên Xô giảm: năm 1970, giá trị viện trợ là 240 triệu rúp; năm 1971 là 89 triệu rúp. Đến giữa năm 1971, Bộ Quốc phòng Việt Nam đề nghị một danh mục viện trợ vũ khí, khí tài lớn trị giá khoảng 300 triệu rúp cho năm 1972 để đáp ứng với tình hình và nhu cầu cuộc chiến tranh. Liên Xô đã chấp thuận giá trị viện trợ khoảng 150 triệu rúp, cung cấp những vũ khí, khí tài chủ yếu cho bộ đội phòng không, không quân, hải quân. Tính chung giai đoạn 1969-1972, tổng số viện trợ của Liên Xô giành cho Việt Nam là 143.793 tấn(14). Năm 1973, Liên Xô viện trợ quân sự cho Việt Nam trị giá 210 triệu rúp.

Tính chung từ năm 1965 đến 1974, Việt Nam nhận được từ Liên Xô 2.056 xe tăng, 1.708 xe bọc thép, 7.000 súng (pháo) và súng cối, hơn 5.000 khẩu pháo cao xạ và bệ đỡ, 158 tổ hợp tên lửa, hơn 700 máy bay chiến đấu, 120 máy bay trực thăng, 100 tàu chiến, giúp xây dựng 117 cơ sở quốc phòng gồm sân bay, căn cứ hải quân, công trình phòng thủ, trường huấn luyện...

Bên cạnh viện trợ quân sự, theo thỏa thuận giữa lãnh đạo hai nước Liên Xô còn cử chuyên gia sang giúp trên các lĩnh vực. Ngày 6-7-1965, Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô ban hành quyết định về việc thành lập Đoàn chuyên gia quân sự Liên Xô tại nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, xác định nhiệm vụ của Đoàn chuyên gia: Trong thời gian ngắn nhất, giảng dạy và huấn luyện lực lượng phòng không và không quân Việt Nam đủ khả năng tác chiến. Trước khi sang công tác tại Việt Nam, các chuyên gia Liên Xô phải trải qua các đợt huấn luyện quân sự,.èn luyện thể lực, học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, khám sức khỏe... để có thể đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt đề ra. Các chuyên gia được lưu ý: quan hệ cụ thể với các chiến sĩ Việt Nam sẽ là hòn đá tảng cho việc cải thiện các quan hệ chính trị, ngoại giao và tăng cường quan hệ hữu nghị với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Ngày 30/01/1990, Liên Xô chính thức công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

– Trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ xâm lược từ 1950 đến 1975 và công cuộc xây dựng đất nước sau chiến tranh từ 1975 đến 1991, Liên Xô đã có những giúp đỡ to lớn, hiệu quả cho nhân dân Việt Nam.

+ Viện trợ kinh tế, giúp Việt Nam xây dựng nền kinh tế tự cung tự cấp hiệu quả, viện trợ cho Việt Nam thực hiện kế hoạch nhà nước 5 năm lần thứ nhất 1960 – 1965 ở miền Bắc. Giúp đỡ Việt Nam xây dựng hàng loạt các xí nghiệp lớn.

+ Viện trợ quân sự, giúp đỡ vũ khí, phương tiện kỹ thuật, thuốc men, đạn dược, quân trang quân dụng, giúp Việt Nam xây dựng lực lượng cơ động chiến lược và cử cố vấn quân sự, chuyên gia vũ khí sang Việt Nam.

+ Giúp đỡ Việt Nam trong cuộc đấu tranh ngoại giao, tham gia đóng góp quan trọng vào các hiệp định Giơnevơ 1954 và Pari 1973, kêu gọi các nước Xã hội chủ nghĩa anh em giúp đỡ, ủng hộ nhân dân Việt Nam cả về vật chất lẫn tinh thần.

+ Sau cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, tiếp tục ủng hộ và giúp đỡ nhân dân Việt Nam trong công cuộc tái thiết đất nước, ủng hộ Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc, viện trợ kinh tế, quân sự, khẳng định sẵn sàng giúp đỡ nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc. Kêu gọi Mỹ và các nước phương Tây dỡ bỏ cấm vận đối với Việt Nam. Chỉ tính riêng viện trợ kinh tê trong 5 năm từ 1976 đến 1980 đã băng 20 năm trước đó (1955 – 1975).

+ Liên Xô đã giúp đỡ Việt Nam xây dựng nhà máy thủy điện Hòa Bình lớn nhất Đông Nam Á.

+ Về khoa học kỹ thuật, ủng hộ và giúp đỡ Việt Nam phát triển cơ sở vật chất, phòng nghiên cứu và đào tạo cán bộ. Sự kiện Việt Nam tham gia chương trình “Intekosmos”, chuyến bay chung của hai phi công vũ trụ Corbatco và Phạm

Tuân (7/1980) đã phản ánh rõ nét sự tăng cường hợp tác khoa học giữa Việt Nam và Liên Xô.

+ Về văn hóa, giáo dục… Liên Xô và Việt Nam có mối quan hệ nồng ấm.

– Xuất phát từ quyền lợi dân tộc cũng như sự tương đồng về ý thức hệ, hai nước đã cùng nhau đưa sự hợp tác song phương lên đến đỉnh cao. Sự hợp tác chặt chẽ về chính trị, kinh tế, văn hoá, quân sự… đã mang lại cho cả hai nước nhiều lợi ích to lớn. Đối với Việt Nam, mối quan hệ mật thiết với một cường quốc hàng đầu như Liên Xô đã giúp Việt Nam rất nhiều trong công cuộc kháng chiến bảo vệ tổ quốc cũng như xây dựng đất nước sau chiến tranh. Đối với Liên Xô, qua quá trình hợp tác và giúp đỡ Việt Nam, họ đã có được một Đồng Minh vững chắc ở Đông Nam Á. Điều đó góp phần làm cho Liên Xô có thêm thế đối trọng với Mỹ và Trung Quốc tại khu vực này.

– Ngày nay, từ những thành tựu trong quan hệ Việt Nam – Liên Xô (và cả những mặt hạn chế của nó) chúng ta có thể rút ra được những bài học kinh nghiệm quý báu trong quá trình xây dựng mối quan hệ với các nước lớn khác, kể cả Liên bang Nga. Mối quan hệ Việt Nam – Liên bang Nga vẫn tiếp tục được vun đắp, xây dựng.