Trong Di chúc, ngay sau phần nói về Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Người nhấn mạnh: Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Vì vậy,công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu nhi có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng, củng cố tình cảm, niềm tin, bản lĩnh chính trị, qua đó xây dựng thế hệ trẻ có hoài bão, lý tưởng, khát vọng và trách nhiệm để xứng đáng làm chủ nước nhà theo Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thực hiện lời di huấn của Người, Đảng ta luôn đánh giá cao vai trò, vị trí của thanh niên trong các giai đoạn của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đảng luôn đặt niềm tin vững chắc vào thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đổi mới đất nước. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước. Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; chú trọng chỉ đạo xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và hành động, xứng đáng là cánh tay đắc lực và đội hậu bị tin cậy của Đảng.
50 năm qua, các lớp thế hệ thanh niên luôn là lực lượng xung kích trên tất cả các mặt trận quân sự, kinh tế, chính trị, văn hoá…đất nước bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các thế hệ thanh niên Việt Nam tiếp tục một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ, anh dũng chiến đấu, góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu; làm nên chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Tinh thần “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh“, phong trào “Ba sẵn sàng” ở miền Bắc và “Năm xung phong” ở miền Nam là những minh chứng hào hùng về lòng yêu nước, lý tưởng cách mạng, lòng kiên trung và ý chí quyết tâm của thanh niên Việt Nam.
Ngay sau ngày toàn thắng, non sông thống nhất, đất nước bước vào công cuộc tái thiết. Đoàn viên, thanh niên cả nước đã bắt tay vào những nhiệm vụ mới, quyết tâm biến chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong kháng chiến thành chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Khẩu hiệu “Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại” tiếp tục là ngọn đuốc soi đường cho thanh niên. Với tinh thần “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”, các bạn trẻ đã tình nguyện đi xây dựng kinh tế mới, thi đua lao động vượt mức kế hoạch, thi đua tiết kiệm, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, thi đua quyết thắng, thi đua học tập và xây dựng tập thể học sinh xã hội chủ nghĩa, cùng với cả nước vượt qua khủng khoảng kinh tế xã hội, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới…. Dấu ấn của thanh niên đã được ghi lại trên công trình thanh niên cộng sản thủy điện Hòa Bình và biết bao công trình thanh niên khác ở khắp mọi miền đất nước.
Bước vào thời kỳ đổi mới, Đoàn Thanh niên đã phát động nhiều phong trào để giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh thiếu nhi, điển hình như “Thanh niên lập nghiệp, tuổi trẻ giữ nước”, “Tiến quân và khoa học kỹ thuật”, “Thanh niên tình nguyện”… Và hôm nay, đoàn viên thanh niên cả nước đang hăng hái thi đua, thực hiện hai phong trào hành động cách mạng: “xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”. Nhiều chương trình tham gia phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh được triển khai, phát huy hiệu quả to lớn như xóa cầu khỉ; xây dựng cầu giao thông nông thôn, miền núi; xây dựng làng thanh niên lập nghiệp, đảo thanh niên; triển khai các dự án đưa trí thức trẻ tình nguyện về nông thôn, miền núi. Phong trào “tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới”, “thanh niên tham gia xây dựng văn minh đô thị” được triển khai rộng khắp, có hiệu quả, được cấp ủy, chính quyền và nhân dân ghi nhận.
Thực tiễn công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã xuất hiện nhiều tập thể, cá nhân có cách làm sáng tạo, thường xuyên và liên tục, trong đó nổi bật là sự chủ động đầu tư lựa chọn nội dung phù hợp với đặc thù của địa phương, đơn vị, sự sáng tạo trong việc đề ra giải pháp phù hợp với yêu cầu của việc học tập Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị.
“Học tập và làm theo lời Bác” đi vào chiều sâu, lan tỏa đến từng đoàn viên, thanh thiếu nhi, các cấp bộ Đoàn trong cả nước đã định hướng các hoạt động với nhiều hình thức đa dạng phù hợp với từng đối tượng, trong đó: Đối với đội viên, thiếu nhi, tập trung vào các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử, đạo đức lối sống, định hướng giá trị học tập tốt, rèn luyện tốt. Tập trung các giải pháp sáng tạo thực hiện phong trào “Thiếu nhi Việt Nam làm theo 5 điều Bác Hồ dạy” gắn với chương trình hoạt động Đội; tổ chức các hoạt động vì đàn em, ngày cùng hành động “Vì đàn em thân yêu”; Đại hội “Cháu ngoan Bác Hồ”, Liên hoan “Thiếu nhi làm nghìn việc tốt”, Ngày hội “Thiếu nhi vui khỏe, tiến bước lên Đoàn”, Hội thi “Em yêu Tổ quốc Việt Nam”… Đối với đoàn viên, thanh niên khu vực trường học: Học sinh các trường trung học phổ thông, trung tâm Giáo dục thường xuyên, trường dạy nghề, trung cấp chuyên nghiệp học tập về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với giáo dục công dân, đạo đức nghề nghiệp, thực hiện tốt phong trào “Khi tôi 18”, danh hiệu “Học sinh 3 tốt”, “Học sinh 3 rèn luyện”. Đối với sinh viên các học viện, các trường đại học, cao đẳng tích cực học tập, nghiên cứu khoa học, phát huy khả năng tìm tòi, tính sáng tạo gắn với chuyên ngành học tập; đổi mới phương pháp học tập, trung thực trong thi cử; thực hiện có hiệu quả phong trào “Sinh viên 5 tốt”. Giảng viên, giáo viên trẻ thực hiện có hiệu quả cuộc vận động “Nhà giáo trẻ tiêu biểu”, nâng cao chất lượng giảng dạy, tự nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực nghiên cứu khoa học. Đối với đoàn viên, thanh niên khu vực công nhân lao động:Thanh niên công nhân sản xuất trực tiếp thực hiện phong trào “4 nhất”, phát huy vai trò xung kích trong lao động sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, dịch vụ, nâng cao tinh thần trách nhiệm cùng với doanh nghiệp giải quyết những vấn đề khó khăn tại đơn vị. Cán bộ, công chức, viên chức: thực hiện phong trào “3 trách nhiệm” gắn với việc hoàn thành tốt mục tiêu nhiệm vụ, tích cực tham gia cải cách hành chính, thực hành tiết kiệm, chống tham ô lãng phí, nêu cao ý thức trách nhiệm hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân. Y, bác sĩ trẻ thực hiện cuộc vận động “Thầy thuốc trẻ tiêu biểu” gắn với rèn luyện y đức, y nghiệp, tham gia tích cực các hoạt động xã hội. Đối với đoàn viên, thanh niên khu vực địa bàn dân cư: Xung kích xây dựng văn minh đô thị, nông thôn mới, góp phần giảm nghèo bền vững, đẩy mạnh phong trào xây dựng khu phố, ấp “An toàn – Sạch đẹp – Văn minh – Nghĩa tình” gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, vận động thanh niên thực hiện tốt Luật Nghĩa vụ quân sự, tham gia đấu tranh phòng chống tội phạm và các tệ nạn xã hội trong thanh thiếu niên, triển khai thực hiện hiệu quả chương trình “Đoàn tham gia xây dựng nông thôn mới”. Đối với đoàn viên, thanh niên khu vực lực lượng vũ trang: Phát huy vai trò nòng cốt trong tham gia bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội thông qua phong trào “Thi đua học tập và thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy Công an Nhân dân”; phong trào “Thanh niên Lực lượng vũ trang xung kích, sáng tạo, vươn tới những đỉnh cao”.
TRÁCH NHIỆM CỦA CẢ HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ
Nhìn lại 50 năm thực hiện Di chúc của Người về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, có thể thấy ràng, việc chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người vừa “hồng”, vừa “chuyên” là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò quan trọng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, gia đình, nhà trường và xã hội. Trách nhiệm ấy phải được cụ thể hóa thành những chủ trương, chính sách, giải pháp cụ thể, phù hợp và phải được thực hiện thường xuyên, kiên trì.
Trong thời gian tới, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh xác định một số nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm nhằm tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ theo Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh, cụ thể như sau:
Thứ nhất, coi trọng công tác giáo dục lý tưởng cách mạng thông qua tuyên truyền, giáo dục, học tập, nghiên cứu và vận dụng chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng vào thực tiễn công tác và đời sống thanh niên. Đổi mới cách thức tuyên truyền, học tập, triển khai các Nghị quyết của Đảng, của Đoàn trong đoàn viên, thanh niên như: học tập trực tuyến, thi trắc nghiệm, thi tự luận trên Internet, xây dựng phim ngắn, bản đồ tư duy tuyên truyền, phổ biến Nghị quyết… Tổ chức các đợt sinh hoạt chính trị trong đoàn viên, thanh niên gắn với các dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện quan trọng của đất nước bằng nhiều hình thức phong phú như: diễn đàn, tọa đàm, ngày hội thanh niên, liên hoan tuyên truyền ca khúc cách mạng, xem phim lịch sử, triển lãm… để bồi đắp lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, khát vọng vươn lên cho thế hệ trẻ. Định kỳ tổ chức và mở rộng đối tượng tham gia Hội thi Olympic các môn khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh các cấp và Hội thi cấp toàn quốc mang tên “Ánh sáng soi đường”, nhân rộng các hình thức thi, tìm hiểu trên mạng internet. Kiên trì tổ chức học tập 6 bài học lý luận chính trị trong đoàn viên.
Thứ hai, thường xuyên và đa dạng hóa các hoạt động tuyên truyền, giáo dục thanh thiếu nhi về truyền thống vẻ vang của Đảng, của Đoàn, giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc cho thanh thiếu nhi; chú trọng giáo dục thanh niên qua nêu gương điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt. Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, coi đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, liên tục trong công tác giáo dục của Đoàn, trong đó đề cao trách nhiệm nêu gương, tự giác học trước, làm theo trước của cán bộ đoàn chủ chốt các cấp, nêu cao tinh thần tiên phong, gương mẫu rèn luyện tác phong và thực hiện lề lối công tác; xây dựng và triển khai các giá trị tiêu chí, chuẩn mực trong hành vi, lối sống, ứng xử của thanh thiếu nhi trên nền các giá trị cốt lõi của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Xây dựng tủ sách, chuyên trang online “Bác Hồ với thanh thiếu nhi”. Tiếp tục triển khai sâu rộng Chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam”, tổ chức tuyên dương thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác các cấp, tuyên dương thanh niên tiêu biểu trên các lĩnh vực: Sinh viên 5 tốt, Người thợ trẻ giỏi, Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu, cán bộ đoàn giỏi, thanh niên nông thôn làm kinh tế giỏi… Thường xuyên tổ chức các hoạt động về nguồn, đến với địa danh lịch sử, các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc, tôn tạo và phát huy giá trị các khu di tích lịch sử, di tích văn hóa để giáo dục truyền thống cho thanh thiếu nhi. Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền ca khúc cách mạng; định kỳ 2 năm tổ chức Liên hoan tuyên truyền ca khúc cách mạng với chủ đề “Giai điệu Tổ quốc”. Tiếp tục tổ chức thắp nến tri ân các anh hùng liệt sỹ. Tăng cường tổ chức các cuộc thi tìm hiểu lịch sử Việt Nam như “Tự hào Việt Nam”, “Nhà sử học nhỏ tuổi”.
Thứ ba, chú trọng giáo dục nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức cảnh giác cách mạng cho đoàn viên, thanh niên; tham gia đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch. Chủ động cung cấp thông tin, trang bị kiến thức, phương pháp, kỹ năng để thanh niên tự phòng ngừa, tự sàng lọc, tự đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, chống phá.Ngăn chặn, phản bác những thông tin và luận điệu sai trái, tăng sức đề kháng cho thanh niên trước sự chống phá của các thế lực thù địch; tham gia bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, bảo vệ an ninh tư tưởng, an ninh văn hóa trên không gian mạng, nhất là mạng xã hội. Thường xuyên nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận xã hội và định hướng dư luận trong thanh niên thông qua mạng lưới thăm dò dư luận, đối thoại trực tiếp, ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội. Xây dựng cơ chế cung cấp thông tin thường xuyên, kịp thời để mỗi đoàn viên trong tổ chức đều là người có thể truyền tải thông điệp giáo dục thanh thiếu nhi. Thường xuyên cập nhật kiến thức mới, bồi dưỡng, đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên của Đoàn. Tăng cường phối hợp với các cấp, các ngành tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, đấu tranh, phê phán, uốn nắn nhận thức lệch lạc, biểu hiện sai trái trong cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi.
Thứ tư, tiếp tục tận dụng ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, mạng xã hội, hệ thống báo chí, xuất bản của Đoàn trong giáo dục thanh thiếu nhi. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, tập hợp, kết nối, giáo dục và định hướng thanh niên qua các phương tiện truyền thông hiện đại, mạng xã hội được xác định là giải pháp quan trọng trong đổi mới phương thức giáo dục của Đoàn, trong đó chú trọng tuyên truyền yếu tố tích cực, người tốt, việc tốt, hành động đẹp trên mạng xã hội. Xây dựng các bộ công cụ tuyên truyền, các sản phẩm truyền thông trên Internet, các ứng dụng trên mạng xã hội và các thiết bị di động thông minh có nội dung tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng theo hướng trẻ trung, sinh động, phù hợp với thị hiếu của thanh thiếu nhi. Tổ chức một số cuộc thi qua mạng xã hội.
Thứ năm, coi trọng giáo dục bằng hành động, qua thực tiễn phong trào. Trong thời gian tới, các cấp bộ đoàn phát huy thanh niên xung kích trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị và tập trung triển khai 3 phong trào hành động cách mạng: “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc” trong từng nhóm đối tượng, tiếp tục duy trì các phong trào đặc thù. Toàn Đoàn triển khai 3 chương trình đồng hành với thanh niên: “Đồng hành với thanh niên trong học tập”; “Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp”; “Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần”, góp phần phát triển thanh niên toàn diện, khẳng định vai trò của Đoàn trong bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của thanh niên. Thu hút, tập hợp, giáo dục thanh niên qua phong trào góp phần phát huy tính tích cực chính trị – xã hội của thanh niên, tạo môi trường thực tiễn rộng lớn, phong phú để giáo dục, rèn luyện, phát huy thanh niên.
Thứ sáu, chăm lo củng cố xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thực sự vững mạnh về tư tưởng chính trị, tổ chức và hành động, xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong đó, coi trọng công tác cán bộ đoàn, đào tạo đội ngũ kế cận của Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn tiên phong, bản lĩnh, có tinh thần đổi mới, dám nghĩ, dám làm, năng động và sáng tạo, không suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Chú trọng nâng cao chất lượng đoàn viên, nhất là chất lượng tư tưởng chính trị và tính tiên phong, bản lĩnh của thanh niên. Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức chính trị tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên về Đảng; tổ chức cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên tích cực đấu tranh bảo vệ Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, phòng chống tham nhũng, lãng phí, góp ý đảng viên, phòng chống suy thoái về đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ với hình thức phù hợp, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII của Đảng. Tiếp tục triển khai các giải pháp thực hiện cuộc vận động “Đoàn viên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam”, Đoàn trực tiếp rèn luyện đảng viên trẻ, cung cấp cán bộ trẻ cho Đảng.
Thứ bảy, thường xuyên làm tốt công tác tham mưu với các cấp ủy đảng, chính quyền thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XI về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 – 2030”; Quyết định số 1501-QĐ/TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng, giai đoạn 2015 – 2020”. Từ đó phát huy vai trò trách nhiệm của các tổ chức trong hệ thống chính trị đối với việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên. Tham mưu cho người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp, đại biểu Quốc hội định kỳ gặp gỡ, đối thoại với các đối tượng thanh niên; tham dự các hoạt động của thanh niên, qua đó nắm bắt tình hình, giải quyết các tâm tư, kiến nghị, nguyện vọng của thanh niên một cách kịp thời, tạo niềm tin, động viên, cổ vũ, xây dựng ý thức trách nhiệm trong thanh niên đối với các vấn đề chính trị xã hội.
Thứ tám, chủ động mở rộng, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ hữu nghị và hợp tác quốc tế; chú trọng phát triển quan hệ đi vào chiều sâu, thiết thực; không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quốc tế của Đoàn; đẩy mạnh việc nâng cao nhận thức, hỗ trợ trang bị kiến thức, kỹ năng để đoàn viên, thanh niên chủ động, tích cực hội nhập quốc tế. Ưu tiên phát triển hợp tác thanh niên với các nước láng giềng, ASEAN, các nước có vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước, các tổ chức, cơ chế hợp tác đa phương mà Việt Nam là thành viên. Thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực: phát triển thanh niên (đào tạo lãnh đạo trẻ, công dân tích cực, công dân toàn cầu); môi trường và phát triển bền vững; tình nguyện vì cộng đồng; khởi nghiệp sáng tạo; phát triển doanh nghiệp xã hội. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về tình hình quốc tế, các vấn đề quốc tế, toàn cầu cho đoàn viên, thanh niên.
