Thời gian có thể phủ lên ký ức những lớp bụi lãng quên nhưng những gì là bất ngờ, là ấn tượng thì vẫn sẽ còn mãi trong tâm trí con người. Đã bao nhiêu năm trôi qua, tôi vẫn còn nhớ như in cảnh tượng một người phụ nữ làng tôi mà người ta hay gọi là chị Dậu vùng lên đánh tên cai lệ hung ác.
Lúc ấy, làng đang trong không khí cực kỳ căng thẳng của những ngày thúc sưu thuế. Nhà nào nhà nấy như ngồi trên đống lửa, chạy vạy khắp nơi. Không ai được ra khỏi làng. Tiếng trống, tiếng tù và inh ỏi, không lúc nào ngơi nghỉ. Những nhà nào không nộp đủ sưu đều bị lôi ra ngoài đình đánh đập nên thân. Gia đình chị Dậu nghèo nhất làng, thuộc hạng cùng đinh. Năm nào đến mùa sưu, gia đình chị cũng như rơi vào cơn bão tố bởi một mình anh Dậu đã không nổi nay nhà chị phải gánh thêm suất sưu cho người đã mất. Tình cảnh khốn khó đã khiến chị phải dứt ruột đem bán cái Tí cho nhà Nghị Quế nhưng vẫn chưa thấm vào đâu. Thế rồi đêm hôm ấy, người ta đem trả về cho chị một anh Dậu bị đánh bầm dập, rũ rượi tưởng như không sống nổi. Chị thức cả đêm để săn sóc chồng. Cả làng cũng động lòng thương mà không giúp gì cho được.
Một bà lão đã đem sang cho chị ít gạo để nấu cháo cho anh Dậu lại sức. Nhà tôi ở gần đấy, thỉnh thoảng có ghé qua xem đỡ đần được gì cho chị không. Căn nhà hoang tàn, lụp xụp và tối tăm như mất hết sự sống.
Nhưng rui rủi thay, khi bát cháo vừa kề miệng anh Dậu, cai lệ và người nhà lý trưởng đã hùng hổ tiến vào. Đập đầu roi xuống đất cai lệ thét:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết rồi? Nộp tiền sưu mau!
Tiếng thét của hắn như tia chớp rạch ngang bầu trời khiến ai cũng run người. Anh Dậu hoảng quá lăn đùng ra đất. Dân làng tụ lại quanh nhà chị Dậu ngày một đông. Họ thì thầm to nhỏ, vẻ mặt ai cũng lo lắng.
Chị Dậu khẩn thiết van xin ông lý trưởng và cai lệ, thậm chí còn quỳ xuống van xin nhưng cai lệ một mực không nghe, còn đe dọa:
- Sưu của nhà nước mà mày dám khất à?
Dưới những ngày thúc sưu, trời như oi nóng hơn, gương mặt ai cũng nhễ nhại mồ hôi. Tôi len qua đám đông, tiến gần hơn đến căn nhà của chị, tim đập nhanh dồn dập. Tên cai lệ vẫn không có chút gì lay động, thậm chí hắn còn càng nổi giận khi nghe những lời van nài. Hắn sai người nhà lý trưởng điệu anh Dậu ra ngoài đình để hành hạ. Nhưng tên tay sai có vẻ lưỡng lự với một người ốm, nên cai lệ đã giật phắt dây thừng và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu. Người đàn bà vẫn nhẫn nhịn van lơn thêm một lần nữa nhưng nhận lại được chỉ là cú đấm bình bịch của tên cai trị tàn ác.
Chính lúc ấy, mọi chuyện thay đổi một cách chóng mặt bất ngờ khiến tất cả những người chứng kiến đều không tin vào mắt mình. Ánh mắt của chị Dậu lúc đó nổi lên một cơn giận như thiêu đốt tất cả. Tôi có thể cảm nhận được giờ chị sẵn sàng làm mọi thứ để bảo vệ chồng.
“Mày thử trói chồng bà đi, bà cho mày xem!”. Câu nói buột ra khỏi miệng người phụ nữ nông dân khiến ai nấy cũng sững sờ. Rồi nhanh như chớp, chị túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa bằng tất cả sức mạnh của một người đàn bà lực điền. Kết quả là tên cai lệ ngã chỏng quèo trên mặt đất.
Anh Dậu ra sức khuyên ngăn hành động bột phát của vợ nhưng chị vừa thở, vừa chống tay vào bụng, vừa khẳng định: “Tôi thà đi tù còn hơn là để chúng nó làm tội mãi”!
Dân làng bắt đầu lảng đi sau khi chứng kiến cảnh tượng có một không hai đó. Tôi biết trong lòng một số người đang hả hê sung sướng lắm. Tôi nhìn cai lệ nằm rên rỉ ở cửa, bỗng chợt nở một nụ cười kín đáo nhưng rồi cảm giác lo sợ lại ùa về....
