* Triết lí nhân sinh:
- Bước ra khỏi chiến tranh, cuộc sống con người chưa hẳn đã bình an. Cuộc chiến với đói nghèo, thất học cũng cực kì cam go, khó khăn không kém cuộc chiến chống giặc ngoại xâm của dân tộc. Đây là một bài toán cần phải giải quyết.
- Cái nhìn một chiều bao giờ cũng dễ gây ra phán xét phiến diện. Bởi vậy, muốn hiểu một vấn đề, một con người, chúng ta phải xem xét kĩ lưỡng vấn đề, con người ấy.
* Triết lí nghệ thuật:
- Người nghệ sĩ khi sáng tạo nghệ thuật cần biết lách ngòi bút của mình vào hiện thực đời sống để phản ánh hiện thực, phản ánh con người.
- Hiện thực cuộc sống không hề đơn giản mà rất bề bộn, ngổn ngang, ẩn khuất những ngóc ngách sâu kín. Bởi vậy, nhiệm vụ của người nghệ sĩ là phải biết khám phá để đi tìm "những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người" (Nguyễn Minh Châu)
