Nguyễn Duy là nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Tên tuổi của ông gắn liền với bài thơ “AT”. Bài thơ sáng tác năm 1978 in trong tập thơ cùng tên. Bài thơ như 1 lời tự nhắc về những năm tháng gian lao của cuộc đời người lính về những người đã khuất với thái độ sống ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ, cội nguồn.
Đất nước thống nhất, con người trở về thành phố nghĩa là những gian khổ thiếu thốn của 1 thời đã đi vào dĩ vãng. Hoàn cảnh sống thay đổi, họ sống trong những ngôi nhà hiện đại với ánh sáng của điện, của gương. Trong hoàn cảnh này không phải ai cũng nghĩ đến những kỉ niệm nghĩa tình. Nhân vật trữ tình trong bài thơ cũng không phải là ngoại lệ
“ Từ hồi ……qua đường”
“ ánh điện, cửa gương” là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho cuộc sống vật chất đầy đủ với những cám dỗ. Con người choáng ngợp trước ánh sáng của điện và gương, không còn nhận ra ánh áng của trăng. Nghệ thuật nhân hóa “ vầng trang đi qua ngõ” và hình ảnh so sáng “ như người dưng qua đường” gợi tả vầng trăng 1 thời là tri ân tri kỉ chứa chất bao tình nghĩa giờ đây bị con người coi như người dưng 1 sự lãng quên thật đáng trách, 1 sự đổi thay vô tình. Con người đã thay đổi trong khi ánh trăng vẫn thế, vẫn luôn âm thầm dõi theo con người để rồi nhận lại sự quay lưng của bầu bạn. Xót xa thay cái không bao giờ quên thì giờ đây lại lãng quên.
Câu thơ nhức nhối, xót xa, cắn dứt trong lòng người đọc 1 điều giản dị mà rất sâu sắc, quên đi quá khứ là quên đi chính mình thể hiện sự lãng quên phủ nhận quá khứ là bài học, đạo lí nhắc nhở mỗi chúng ta hôm nay và ngày mai. Nhà thơ Tố Hữu đã từng nói:
“ Mình về thành thị xa xôi
Nhà cao còn nhớ núi rừng nữa chăng
Phố đông còn nhớ bản làng
Sáng đèn còn nhớ mảnh trăng giữa rừng”
Xây dựng hình tượng ánh trăng, nhà thơ muốn nhắc nhở chúng ta đừng bao giờ lãng quên quá khứ sống ân nghĩa, thủy chung ,sống đúng người, đúng nghĩa, đúng đạo lí uống nước nhớ nguồn. Với thể thơ tự do, nghệ thuật đối lập tương phản hình ảnh ánh trăng giàu ý nghĩa biểu tượng . Giọng điệu thơ thủ thỉ tâm tình. Sử dụng thành công các BPTT” nhân hóa, so sánh, liệt kê, điệp ngữ . Bài thơ đã để lại ấn tượng khó phai mờ trong lòng độc giả bao thế hệ. Bài thơ còn gợi nhắc đến câu nói nổi tiếng của nhà văn Nga:
" Nếu anh bắn vào quá khứ bằng súng lục thì tương lai sẽ bắn lại anh bằng đại bác"
