Cây chanh cây ăn quả truyền thống của người Việt
Hương hoa thơm mát cùng những quả tròn xinh, sai trĩu cành, là món gia vị đặc trưng không thể thiếu của người dân Việt, cây chanh đã đi vào đời sống của dân ta như một loại cây không thể thiếu. Những quả to tròn viên mãn còn tượng trưng cho tài lộc, sự thịnh vượng của gia đình. Bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu đặc điểm, cách trồng chăm sóc loại cây đa công dụng này bạn nhé!
Cây chanh và đặc điểm nổi bật
Cây chanh là một cây bụi nhỏ, thân gỗ, có tên khoa học Citrus aurantifolia thuộc họ Rutaceae – Cam chanh, có nguồn gốc từ Đông Nam Á.
Chanh hiện nay có nhiều giống từ giống nguyên bản đến chanh lai : chanh ta, chanh giấy, chanh đào, chanh tứ quý, chanh thơm Inđo, chanh không hạt, chanh Eureka…. Dù là loại chanh nào thì hiện nay đều được cải tạo giống để tăng năng suất và chất lượng. Hiện nay loại chanh ghép được ưa chuộng với nhiều ưu điểm: quả to tròn đều với màu sắc đẹp, sai quả : chỉ 2 năm thu được 40kg/ cây, cây trên 3 tuổi >100kg/ cây, quả không bị bọ xít đục.
Cây chanh có nhiều cành nhánh, có chiều cao chỉ khoảng 0.5-3m, có nhiều gai trên thân, thân lá có hương thơm khi tác động. Lá chanh màu xanh đậm, dày, cứng với nhiều mép lá hình răng cưa, hình trứng thuôn nhọn ở hai đầu. Hoa chanh cũng đi vào thơ ca với hình dáng chân quê như rất thơm. Hoa chanh có màu hơi ngả vàng xanh hoặc trắng tinh khôi, đôi chỗ pha màu tím nhạt, hoa 5 cánh nhỏ xinh. Hoa mọc đơn lẻ hoặc tạo chùm 2-3 bông. Quả chanh rộ vào tháng 5-9, quả chín sau 5-6 tháng khi hoa nở, có loại cho quả quanh năm như chanh tứ quý. Quả chanh khi còn non có màu xanh đậm, khi chín chuyển vàng, hình cầu tròn trịa, vỏ bóng, mỏng, với nhiều múi và hạt. Chanh có vị rất chua với hàm lượng axit cao cùng vị thơm nồng dễ
Cây chanh đẹp về hình dáng, lại hữu dụng nên hiện nay được trồng làm cảnh phổ biến kể cả làm cây bonsai trong nhà phố.
Người ta thường trồng chanh trong chậu đặc biệt là các loại chậu gốm có hình dáng cổ điển, độc đáo,trưng ở ban công, hiên nhà đem đến hương thơm thoang thoảng của hoa, lá. Quả chanh trước khi được hái xuống làm thực phẩm còn để trang trí rất sinh động.
Quả chanh có nhiều tác dụng thực tế
Các bộ phận của cây còn nhiều chức năng hữu ích:
- Trong quả chanh có rất nhiều vi chất: axit citric, vitamin C, B1, kali, riboflavin….nên chanh được lựa chọn làm nước giải khát, giải nhiệt bổ dưỡng. Khi mệt mỏi pha chút chanh với nước đường, mật ong, bỏ thêm vài hạt muối giúp cho cơ thể tỉnh táo, sảng khoái, xua tan căng thẳng.
Nước chanh có nhiều vitamin
- Chanh còn là vị thuốc nổi tiếng, hữu hiệu đối với những bệnh ho gió, ho khan. Chỉ cần bạn thái chanh ra thành những lát mỏng rồi đem hấp với mật ong và gừng.
- Hạt và vỏ chanh tốt cho gan nên thường được dùng chế thuốc trị bao tử và bổ gan. Hạt chanh kết hợp với mật ong còn giúp tẩy giun cho trẻ.
- Để chữa còi xương cho trẻ em hoặc xốp xương người lớn người ta dùng trứng gà ngâm chanh.
- Dùng gừng và rễ chanh tạo vị rất đắng giúp trị tiêu chảy, bệnh gan, chống phóng xạ, trị ngộ độc thức ăn….
- Vỏ quả và rễ còn dùng làm thuốc trị được nhiều loại bệnh: mang thai bị nôn ói, cảm cúm, kén ăn, nhức đầu…
- Chữa tiểu đường, rối loạn tiêu hóa, sỏi thận, thấp khớp … bằng cách ngậm chanh
- Tinh dầu trên vỏ quả giúp làm mất các vết đen do mụn đầu đen, trứng cá.
- Trong nội trợ, chanh cũng rất hữu ích với chị em:
+ xát chanh lên cá, thịt sẽ khử hiệu quả mùi hôi, tanh.
+ Để giúp các loại rau củ như khoai tây, súp lơ không bị thâm sau luộc ta dùng 1 thìa cà phê nước cốt chanh tươi vào nồi nước luộc.
+ Dùng bông tẩm nước chanh vào góc tủ lạnh để khử mùi hôi.
+ Làm sáng đồ nhôm bị xỉn bằng cách dùng chanh chà xát lên bề mặt.
+ cho ít nước cốt chanh vào nước nấu cơm làm cơm không bị vón cục.
+ khử mùi và diệt vi khuẩn cho thớt bằng cách dùng chanh chà xát lên mặt thớt.
Cách trồng chăm sóc cây chanh
Cây chanh thích nghi tốt, ít sâu bệnh, được trồng rộng rãi ở nhiều nơi:
- Ánh sáng: chanh ưa nắng, nơi trồng rộng rãi, thoáng gió.
- Nhiệt độ:
- Độ ẩm: chanh ưa ẩm nên người ta thường trồng ở bờ ao mát mẻ để cây sai hoa, đậu quả nhiều.Tuy nhiên cây không chịu úng.
- Đất trồng: chanh không kén đất, tuy nhiên để cây sai quả nên trồng bằng loại đất phù sa bổ sung phân lân, phân hữu cơ, trấu hun và thuốc trừ sâu trị bệnh rệp sáp, tuyến trùng. Khi trồng để gốc cao hơn mặt đất 20-25 cm để tránh úng.
- Tưới nước: trong giai đoạn trưởng thành cần tưới nước điều độ cho chanh để cây có sức phát triển. Tưới vừa phải tránh úng, khi cây ra hoa đậu quả cần bổ sung nước đầy đủ tránh làm rụng hoa, giảm khả năng đậu quả.
- Bón phân: Trước khi cây ra hoa hoặc sau khi thu hoạch quả cần bón phân cho cây để tăng cường dinh dưỡng.
- Chanh thường gặp một số bệnh: sâu đục cành, đục thân, nhện đỏ, nhện trắng, đốm đen, phấn trắng, sâu vẽ bùa, rệp, rầy, bọ xít.
Một số chú ý khi trồng chăm sóc cây chanh
Nên quét vôi 2 lần/ năm trên thân cây để đề phòng sâu đục thân.
