- Người nông dân việt nam trước cách mạng tháng 8 có một số phận, cuộc sống nghèo khổ, cùng quẫn, bị xã hội phong kiến chèn ép đến bước đường " sống không bằng chết"; không có quyền lên tiếng để đấu tranh mà luôn phải van xin và chấp nhận làm theo những điều do bọn quan nói ; nạn nộp thuế sưu trầm trọng.
- Lão Hạc : Vì cuộc sống nghèo khổ, " sống không bằng chết" mà tự tìm đến cái chết để giải thoát bản thân.
- Chị Dậu : Vì sự cùng quẫn và quá mức chịu đựng mà đứng dậy đấu tranh ( tức nước vỡ bờ ); khi bị người ta làm nhục và bắt làm những việc trâi với đạo đức thì không khuất phục, chống trả lại ( chương khác của Tắt đèn).
