Bác Hồ kính yêu đã từng răng dạy con cháu rằng “ Không có việc gì khó/Chỉ sợ lòng không bền/Đào núi và lấp biển/Quyết chí ắt làm nên”. Có thể nói, ý chí, nghị lực luôn là một trong những yếu tố vô cùng cần thiết trong cuộc sống đối với mỗi người, giúp con người đạt được điều mà mình mong muốn, giống như tục ngữ của ông cha ta cũng có câu “Có chí thì nên”.
“Chí” ở đây là ý chí, sự quyết tâm, kiên trì, bền bỉ ở mỗi người, nó được thể hiện qua ở cả sức lực và tinh thần. “Nên” tức là thành quả, là kết quả đạt được như mong muốn, thỏa mãn sự mong đợi của ta. “Có chí thì nên”, câu tục ngữ đã đề cao vai trò của ý chí, nghị lực trong cuộc sống, đây là một yếu tố rất cần thiết, thậm chí cũng như một yếu tố quyết định trên bước đường thành công của mỗi người.
Vậy thì tại sao “có chí thì nên”? Trong cuộc sống, không phải lúc nào con người ta cũng có thể gặp được toàn những điều may mắn, dễ dàng, vẫn luôn tồn tại những khó khăn, thử thách như những viên đá chắn ngang bước đường của mỗi người. Trước những điều ấy, nếu ta chỉ biết sợ hãi, nản lòng, nếu ta chỉ chỉ biết từ bỏ ngay điều mà mình đang làm thì vĩnh viễn ta sẽ chẳng thể đạt được thành công hay vượt qua được chính bản thân mình. Vậy nên, trước mỗi khó khăn, gian nan, cần biết vững tâm, bền chí, luôn tin tưởng vào khả năng của mình, dũng cảm đối mặt thử thách, vượt qua gian khó bằng tất cả sức lực và sự quyết tâm của mình, ta ắt sẽ thành công. Dù cho, có thể lần một, lần hai, lần ba,...ta thất bại, thế nhưng chính những thất bại ấy sẽ là bài học kinh nghiệm để lần bốn, lần năm ta tốt hơn và cuối cùng ta sẽ thành công, nói chung, chỉ cần có ý chí, con người sẽ đạt được thành quả.
Trong thực tế, cũng đã có rất nhiều những tấm gương sáng cho lối sống “có chí thì nên”. Nhà giáo Nguyễn Ngọc Ký, bị bại liệt hai tay, tưởng như mọi thứ như sụp đổ trước mắt thầy, thế nhưng bằng ý chí, nghị lực và niềm say mê học tập, thầy đã tập viết bằng hai chân cho dù trải qua rất nhiều đau đớn, đến bây giờ , người thầy ấy đã trở thành một nhà giáo ưu tú và là tấm gương sáng cho bao thế hệ noi theo. Nhà bác học tài ba Thomas Edison, đã phải trải qua hàng nghìn lần thí nghiệm mới phát minh ra được dây tóc của bóng đèn sợi tóc, nếu không có sự kiên trì, quyết tâm đạt được mục đích thì liệu ông có thành công? Như vậy, bất kỳ một ngành nghề nào, bất kỳ một lĩnh vực hay hoàn cảnh nào, chỉ cần có niềm tin, có ý chí, có sự quyết tâm đi kèm với kiên trì, con người ta ắt sẽ hái được ‘quả ngọt”, chỉ là sớm hay muộn mà thôi.
Ước mơ sẽ chẳng còn là còn xa nếu con người ta biết tự tạo ra đôi cánh cho mình để đến với ước mơ ấy. Mà đôi cánh ấy ở đâu? Đó chính là đôi cánh được dệt nên bằng mỗi sự thất bại, mỗi kinh nghiệm, mỗi lòng nhiệt huyết, quyết tâm, kiên trì, nỗ lực không ngừng của mỗi người, đôi cánh ấy có vững chãi hay không, phụ thuộc vào cái “chí” của con người ta có lớn hay không. vforum.vn Những kẻ mà có “chí” nhưng không biết biến đó thành hành động cũng sẽ chẳng thể đạt được mục đích của mình, hay những kẻ không có “chí” mà cứ luôn muốn đạt được thành công thì vĩnh viễn điều đó không những sẽ chẳng trở thành hiện thực mà kẻ đó cũng chẳng thể làm được gì có ý nghĩa cho xã hội. Khi bạn đã nỗ lực, quyết tâm và cố gắng hết mình, dù cho kết quả có như thế nào, bạn vẫn có quyền tự hào về chính bản thân mình vì những gì mình đã thực hiện được.
Câu tục ngữ của ông cha ta thật đúng đắn và giàu ý nghĩa, Thế hệ chúng ta hôm nay cần bảo tồn và phát huy truyền thống mà ông cha ta đã rày công đúc rút từ bao đời nay. Đó không chỉ là bài học về lối sống mà còn như lời kêu gọi, khích lệ, động viên mỗi người sẵn sàng đứng lên và thực hiện điều mà mình luôn mong muốn.
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Dân tộc Việt Nam ta là một dân tộc có lịch sử lâu đời, giàu truyền thống văn hóa và đạo lý tốt đẹp, đại diện cho truyền thống đó là kho tàng các câu ca dao, thành ngữ, tục ngữ về đạo lý làm người. Một trong những câu tục ngữ nói về đạo lý ơn nghĩa của nhân dân ta từ xưa đến nay luôn được lưu truyền đó là câu "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây".
Các câu tục ngữ của nhân dân ta thường mang đặc điểm ngắn gọn, xúc tích, dễ hiểu, sử dụng hình ảnh gần gũi, quen thuộc. Và trong câu "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" cũng vậy, hình ảnh "ăn quả", "trồng cây" rất giản dị và mộc mạc. Nghĩa đen của câu tục ngữ chính là nhắc nhở con người ta khi ăn quả phải nhớ đến kẻ đã có công trồng cây, không có kẻ trồng cây làm sao có cây, có quả mà ăn, ví dụ như ăn xoài nhớ kẻ đã trồng xoài cho ta ăn. Mở rộng ra, "quả" ở đây chính là thành quả, thành tựu, "ăn quả" chính là hưởng thụ thành quả ấy, khi đó ta phải nhớ đến công lao của những "kẻ trồng cây" - những người đã bỏ ra công sức, mồ hôi nước mắt thậm chí cả xương máu để có được thành quả đó. Đó chính là đạo lý ơn nghĩa tốt đẹp, phải ghi nhớ và biết ơn những người đã giúp đỡ ta trong lúc khó khăn, người mang lại cho ta những điều quý giá trong cuộc sống.
Câu tục ngữ nhắc nhở con người chúng ta sống phải đề cao ơn nghĩa, phải biết đến cội nguồn, nguồn gốc của mình. Ai cũng có cha có mẹ, nhờ có cha mẹ sinh ta ra mà mới có ta trên cuộc đời, không có cha mẹ mãi mãi không có sự tồn tại của ta. Sống làm người mà không biết đến ơn nghĩa mẹ cha thì thực không đáng sống! Thời xưa, ông cha ta đã luôn coi trọng, gìn giữ và bảo vệ truyền thống này qua các nghi lễ, tập tục thờ cúng, ví dụ như tục thờ cúng ông bà tổ tiên, cha mẹ đã mất, điển hình như truyền thống giỗ Tổ Hùng Vương vào ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm để nhớ về công lao dựng nước của các vua Hùng. Bên cạnh đó còn có các nghi lễ cúng cảm tạ thần linh, tạ ơn trời đất một năm mưa thuận gió hòa cho người dân một vụ mùa bội thu...
Ngày nay, truyền thống "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" đã ngày càng được phát huy trên nhiều phương diện và mọi mặt đời sống, ví dụ như chúng ta có các ngày lễ kỷ niệm như: ngày Nhà giáo Việt Nam 20 tháng 11 để nhớ về công ơn giáo dục của các thầy cô, ngày Thương binh liệt sĩ 27 tháng 7 để nhớ về những người anh hùng chiến đấu hi sinh mang lại nền độc lập cho dân tộc... Gắn liền với các ngày nghỉ lễ là những hoạt động đền ơn đáp nghĩa được diễn ra, như tổ chức đi thăm hỏi thầy cô, thăm hỏi và trao quà cho bà mẹ Việt Nam anh hùng, gia đình có liệt sĩ, thương binh.
Như vậy, câu tục ngữ "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" đã không chỉ nhắc nhở chúng ta về một truyền thống tốt đẹp của dân tộc mà còn là bài học làm người, bài học về sự biết ơn, nhắc nhở mỗi con người đều phải ghi nhớ, rèn luyện lòng biết ơn của mình. Bởi biết ơn chính là một trong những tiêu chí đầu tiên trong thước đo đánh giá phẩm chất và đạo đức con người.