Tại Moscow (Nga) mùa hè năm rồi, một phụ nữ mơ màng trong giấc ngủ sau khi chơi trò Pokemon Go trên điện thoại. Đêm đó, bà thức giấc vì ngực bị đè mạnh. Bà mở mắt và sau này kể lại là bà thấy mình đang bị tấn công bởi một nhân vật Pokemon có kích cỡ như ngoài đời thực. Không phải là một người mặc trang phục Pokemon, mà là một con Pokemon thật.
Hoảng loạn, nhưng không thể nói được, bà vật lộn với sinh vật đó trong khi người bạn trai ngủ mê mệt ngay bên cạnh không biết gì. Cuối cùng bà cũng vùng dậy được, và con Pokemon biến mất. Sau một lúc lùng sục khắp nhà, người phụ nữ đến báo cảnh sát về vụ tấn công.
Hội chứng "nổ tung đầu"
Giải mã mối liên hệ giữa tự vẫn và mùa xuân
Cách tránh bị nghe dối trá và xem 'tin vịt'
Tin tức về vụ báo cảnh sát của bà ngay lập tức, và có chút hài hước, đã được nhiều báo lá cải quốc tế đăng lại. Tin này nhanh chóng lan truyền trên internet và cuối cùng xuất hiện trong các nội dung Twitter trong tài khoản của tôi.
Nhưng ý nghĩ đầu tiên của tôi, với tư cách là nhà tâm lý học thí nghiệm với quan tâm chủ yếu vào các trải nghiệm nhận thức bất thường, khi ấy là, "Ồ, điều này có thể xảy ra với bất cứ ai."
Mặc dù không thể rõ ràng giải thích trải nghiệm của phụ nữ này, tôi vẫn cảm thấy hoàn toàn tự tin rằng vụ tấn công ban đêm của Pokemon này phù hợp chính xác với những hiểu biết của chúng ta về giấc ngủ.
Thêm vào đó, dựa vào những gì chúng ta biết về hiện tượng tâm thần bí ẩn này - và cảm giác kỳ lạ mà nó đem lại - người ta có thể ở mức độ nào đó miêu tả trải nghiệm của bà là "bình thường".
Cách giải thích ngắn gọn, nghe có vẻ nghịch lý là có thể bà đã bị đánh thức và bà có thể đang mơ. Tạm thời hãy đặt con Pokemon qua một bên, ta thử xem xét nội dung bà tường trình là đã thức giấc, không cử động được, với sức nặng đè lên người.
Cụm từ kỹ thuật chỉ hiện tượng này là "bóng đè", một thể loại của rối loạn giấc ngủ (parasomnia). Ngoài việc không thể cử động được, khoảng thời gian bị tê liệt khi tỉnh giấc này thường đi kèm với các ảo giác đa chiều. Kết quả là, những hình ảnh tưởng tượng trong giấc mơ có thể xâm nhập vào hiện thực khi bạn đã tỉnh giấc.
Nội dung của ảo giác thường có chủ đề liên quan với cảm giác tê liệt - tái hiện lại thành hình ảnh bị kẻ xâm nhập trên ghì chặt xuống khi đang ngủ. Dấu ấn các vụ liên quan đến hiện tượng bóng đè có thể tìm thấy trong suốt chiều dài lịch sử và văn hóa với những ghi nhận xa xưa nhất từ 400 năm trước Công nguyên.
NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES
Chụp lại hình ảnh,
Bridget Bishop trở thành nạn nhân đầu tiên của loạt các phiên tòa xét xử phù thủy, Salem Witch Trials, ở Mỹ thời thế kỷ thứ 17
Bóng đè lần đầu tiên được đề cập đến trong sách Zhou Li/Chun Guan, một quyển sách của Trung Quốc về giấc ngủ và giấc mơ. Sách phân loại ra nhiều kiểu khác nhau của giấc mơ, và các nhà nghiên cứu đã xác định E-meng (giấc mơ bất thần) có rất nhiều tính chất liên quan đến hiện tượng bóng đè. Tuy vào khoảng thời gian và bối cảnh văn hóa, hình ảnh trong những cơn ác mộng này có thể được diễn dịch thành những ý khác nhau.
Các nhà nghiên cứu hiện tượng bóng đè Brian Sharpless và Karl Dograhmji đã thu thập 118 cách diễn đạt khác nhau trên khắp thế giới mô tả về trải nghiệm bị bóng đè: người Đức có cụm từ hexendrücken - bị phù thủy đè, và từ alpdrücken, bị tiên đè.
Truyện cổ Na Uy có từ svartalfar - chỉ các vị tiên độc ác bắn người ta bằng những mũi tên tê liệt trước khi đậu lên ngực nạn nhân. Người Nhật có từ kanashibari, với ý chỉ bị trói chặt một cách kỳ lạ bởi một sợi dây kim loại vô hình. Ở nhiều nơi tại Thụy Sĩ người ta nói về tchutch-muton, một bà tiên ác mộng xấu xa thường cải trang thành một con cừu đen.
Những ngôi nhà ma ám thời hiện đại
Giải mã việc con người cần ngủ
Người Kurd dùng đến từ Mottaka, một linh hồn độc ác làm người ta ngạt thở đêm khuya. Người Iran có cụm từ bakhtak, nói đến một loại linh hồn [cấp thấp hơn thiên thần trong Hồi Giáo] ngồi lên ngực người đang ngủ.
Các nhà khoa học đã lý thuyết hóa hiện tượng bóng đè có thể dẫn đến hiện tượng người ngoài hành tinh bắt cóc.
Vì thế tôi không cảm thấy có gì khác biệt lắm khi đề cập đến vụ việc bị Pokemon quấy rối.
