Với bút pháp ước lệ, tác giả đã gợi được vẻ thanh cao, duyên dáng, trong trắng ở người thiếu nữ ở hai chị em Thúy Kiều: "Mai cốt cách tuyết tinh thần" cốt cách như mai, tinh thần như tuyết. Đó là vẻ đẹp hoàn hảo mang tính hình thể, tâm hồn cả hai đều đẹp"Mười phân vẹn mười" nhưng mỗi người lại mang vẻ đẹp riêng.
Bốn câu thơ mở đầu vừa giới thiệu Thúy Vân vừa khái quát vẻ đẹp của nhân vật. Hai chữ "trang trọng" gợi vẻ đẹp cao sang, quý phái. Với bút pháp nghệ thuật ước lệ vẻ đẹp của Vân được so sánh với những thứ cao đẹp nhất trên đời, trăng, hoa, mây, tuyết, ngọc. Bằng thủ pháp liệt kê chân dung Thúy Vân được miêu tả toàn vẹn khuôn mặt, nét mày, làn da, mái tóc đến nụ cười, giọng nói, phong thái ứng xử nghiêm trang, đứng đắn. Mỗi chi tiết được miêu tả cụ thể hơn nhờ bổ ngữ, định ngữ, hình ảnh so sánh ẩn dụ. Chân dung Thúy Vân là chân dung mang tính cách, số phận. Vân đẹp hơn những gì mĩ lệ nhất của thiên nhiên nhưng tạo sự êm đềm hòa hợp với xung quanh: mây tua, tuyết nhường. Thúy Vân hẳn có một tính cách ung dung, điềm đạm, một cuộc đời bình yên không sóng gió.
12 câu thơ tiếp theo đã khái quát đặc điểm của nhân vật Thúy Kiều: "Kiều càng sắc sảo mặn mà". Nàng sắc sảo về trí tuệ và mặn mà về tâm hồn. Gợi tả vẻ đẹp của Kiều tác giả vẫn dùng những hình tượng ước lệ: thu thủy, xuân sơn, hoa liễu. Đặc biệt khi họa bức chân dung Kiều, tác giả tập trung gợi tả vẻ đẹp đôi mắt. Hình ảnh"Làn thu thủy, nét xuân sơn" là hình ảnh mang tính ước lệ, đồng thời cũng là hình ảnh ẩn dụ, gợi lên một đôi mắt đẹp trong sáng, long lanh, linh hoạt như làn nước mùa thu, đôi lông mày thanh tú như nét màu xuân. Đôi mắt đó là cửa sổ tâm hồn, thể hiện phần tinh anh của tâm hồn, trí tuệ. Tả Kiều, tác giả không cụ thể như khi tả Vân mà chỉ đặc tả đôi mắt theo lối điểm nhãn- vẽ hồn cho nhân vật, gợi lên vẻ đẹp chung của một trang giai nhân tuyệt sắc. Vẻ đẹp ấy làm cho hoa ghen, liễu hơn, nước nghiêng thành đổ. Kiều rất mực thông minh và đa tài" Thông minh vốn sẵn tính trời". Tài của Kiều đạt đến mức lí tưởng theo quan niệm thẩm mĩ phong kiến, hội đủ cầm, kì, thi, họa. Tác giả đặc tả tài đàn- là sở trường, năng khiếu, nghề riêng của nàng.
