Câu 1 : Nhan đề bài thơ có ý nghĩa như thế nào ?
Tên bài thơ: đặt cụ thể, trực tiếp như văn xuôi. Cái độc đáo đã bộc lộ ngay từ nhan đề bài thơ, một cái nhan đề có vẻ như dài và thừa. Có lẽ chỉ cần viết “Tiểu đội xe không kính”. Hai chữ “bài thơ” nói lên cách khai thác hiện thực: không phải chỉ viết về những chiếc xe không kính, chỉ viết về hiện thực khốc liệt của chiến tranh, mà chủ yếu là khai thác chất thơ vút lên từ hiện thực ấy, chất thơ của tuổi trẻ Việt Nam vượt lên những khắc nghiệt của chiến tranh.
Câu 2: Những hình ảnh chiếc xe không kính trong bài thơ có gì độc đáo và mới lạ?
Trong bài thơ nổi bật lên một hình ảnh độc đáo: những chiếc xe không kính vẫn băng ra chiến trường.
- Xưa nay, những hình ảnh xe cộ, tàu thuyền nếu đưa vào thơ thì thường được “mĩ lệ hoá”, “lãng mạn hoá” đi rồi và thường mang ý nghĩa tượng trưng hơn là tả thực (vd: chiếc xe tam mã trong thơ Pus-kin, con tàu trong “tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên, đoàn thuyền đánh cá trong bài thơ cùng tên của Huy Cận).
- Ở bài thơ này, hình ảnh những chiếc xe không kính được miêu tả cụ thể, chi tiết rất thực. Đó là hình ảnh hoàn toàn có thực trong chiến tranh, thực đến trần trụi đã được tác giả nắm bắt đưa vào thơ và khai thác ở đó cả chất thơ và nhiều ý nghĩa. Hơn nữa, viết về những người lái xe thì không gì gắn họ với hình ảnh chiếc xe, qua xe mà làm nổi bật hình ảnh người lái xe. Bởi vậy, có thể nói khi tìm được hình ảnh chiếc xe không kính tác giả đã tìm được cấu tứ đặc sắc cho bài thơ của mình tạo thành một hình tượng thơ độc đáo của thời chiến tranh chống Mỹ.
Câu 3:Viết 1 đoạn văn ngắn khoảng 8-10 câu giới thiệu về tác giả, tác phẩm,nội dung nghệ thuật của bài thơ.
- Tất cả đã làm nên sức hấp dẫn của bài thơ đối với mọi thời đại.
Câu 4:
a. Phân tích giá trị biểu cảm của từ “Chông chênh” trong câu thơ: “Võng mắc chông chênh đường xe chạy. Lại đi, lại đi trời xanh thêm”.
b.Em hiểu ntn về nghĩa của câu thơ: “ Lại đi …xanh thêm”
c.Chỉ với hai câu thơ trên, Phạm Tiến Duật đã cho ta hiểu vẻ đẹp người lái xe Trường Sơn thời chống Mỹ. Hãy viết tiếp từ 7 đến 12 câu tạo đoạn văn diễn dịch hoàn chỉnh (trong đó có sử dụng phép nối và câu đơn mở rộng thành phần chủ ngữ).
Gợi ý:
a. - “Chông chênh” là một từ láy giàu giá trị gợi tả, gợi cảm. Từ “chông chênh” gợi tả tư thế không thăng bằng, không chắc chắn, không vững chãi. Trong hoàn cảnh ra đời của bài thơ thì từ “chông chênh” gợi sự nguy hiểm. Đây là một nét vẽ hiện thực mà Phạm Tiến Duật tái hiện lại cuộc đời gian khổ của người lính lái xe Trường Sơn. Trong hoàn cảnh chiến đấu hết sức gian khổ, họ phải ăn, phải ngủ những giấc ngủ ngắn trên xe hoặc trên dọc đường đi giữa làn mưa bom của kẻ thù nhằm huỷ diệt sự sống.
- Song từ “chông chênh” còn gợi tả phong thái hiên ngang của người lính. Bom đạn của kẻ thù tưởng như có thể dùng sức mạnh để huỷ diệt sự sống con người nhưng không! Hình ảnh những chiếc võng mắc “chông chênh” trên tuyến đường TS khói lửa ấy đã chứng minh điều ngược lại: sự sống không chỉ tồn tại mà còn tồn tại trong một tư thế kiêu hãnh, hiên ngang, tư thế của người chiến thắng.
b. Câu thơ vừa mang nghĩa tả thực, vừa mang nghĩa ẩn dụ:
- Nghĩa thực: Những chiếc xe đi trong rừng tán cây rậm rạp, không nhìn thấy bầu trời, nhưng đi mãi
đến cửa rừng người lính lái xe có thể nhìn thấy bầu trời xanh ở trên đầu.
- Nghĩa ẩn dụ: Bầu trời xanh là hình ảnh trượng trưng cho hoà bình, cho cuộc sống tươi đẹp
c.Viết đoạn văn:
- Câu thơ tái hiện một cách tinh tế gian khổ mà những người lính lái xe Trường Sơn phải trải qua. Đó là cuộc sống gian khổ, phải ăn, phải ngủ những giấc ngủ ngắn ngay trên xe giữa những làn mưa bom của giặc đang ngày đêm trút xuống nhằm huỷ diệt sự sống.
- “Chông chênh” là một từ láy giàu giá trị gợi tả, gợi cảm. Từ “chông chênh” gợi ta tư thế không thăng bằng, không chắc chắn, không vững chãi. Song trong hoàn cảnh của bài thơ, từ “chông chênh” còn gợi tả phong thái hiên ngang của người lính như ngạo nghễ, thách thức kẻ thù.
- Họ luôn có tư thế tiến về phía trước. Điệp từ “lại đi” tái hiện vòng bánh xe lăn tiến lên phía trước, rộng hơn là đoàn xe vận tải lao nhanh ra mặt trận bỏ lại đằng sau tất cả đạn bom u ám để đến với bầu trời xanh phía trước.
- Bầu trời xanh là hình ảnh trượng trưng cho hoà bình, cho cuộc sống tươi đẹp. Với hình ảnh này, ta thấy được niềm lạc quan, niềm tin bất diệt của người lính vào chiến thắng. Phải chăng đó là sức mạnh lớn lao để đoàn xe lăn bánh tới đích?
e. Bài thơ gợi cho em nhớ tới tác phẩm nào cũng viết về tình đồng chí đồng đội đã được học trong chương trình Ngữ văn 9? Ghi rõ tên tác giả.
Bài tập 6: - Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi
(Bài thơ về tiểu đội xe không kính)
a. Trong bài thơ Đồng chí cũng có một câu thơ giàu hình ảnh tương tự. Em hãy chép lại chính xác câu thơ đó, nêu rõ hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.
b. Em hãy chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau trong hai hình ảnh thơ ở phần trích dẫn và ở câu thơ em vừa tìm được.
Bài tập 7: - Không có kính rồi xe không có đèn
a. Em hãy chép tiếp những câu thơ tiếp theo để hoàn thành khổ cuối của bài thơ.
b. Từ trái tim trong khổ thơ em vừa chép được sử dụng với nghĩa như thế nào?
c. Viết đoạn văn theo cách diễn dịch khoảng 10 câu, tình bày cảm nhận của em về khổ thơ đó, trong đó câu cuối là 1 câu cảm thán.
Gợi ý:
a. Chép chính xác ba câu cuối trong sách giáo khoa
b.Từ trái tim: Hình ảnh hoán dụ: Là trái tim yêu nước của người lính lái xe.
c. Đoạn văn tham khảo:
Khổ thơ cuối khép lại Bài thơ về tiểu đội xe không kính đã để lại trong em những ấn tượng sâu sắc về ý chí quyết tâm giải phóng miền Nam của những người lính lái xe trên tuyến đường Trường sơn. Những câu thơ mở ra sự đối lập giữa không gian bên ngoài, bên trong xe:
Không có kính rồi xe không có đèn
Không có mũi xe thùng xe có xước
Chiến tranh ngày một diễn ra khốc liệt, chiếc xe phải hứng chịu thêm những vết thương mới: không kính nay chiếc xe mất đi cả đèn, cả mui xe và thùng xe có những vết xước... Điệp từ không được nhắc lại ba lần cùng với những hình ảnh kiệt kê như làm tăng thêm sụa biến dạng của những chiếc xe, làm tăng thêm sức tàn phá khốc liệt của cuộc chiến tranh. Nó vừa là một từ phủ định nhưng lại mang tính khẳng định cho những nguy hiểm ngày càng tăng với tính mạng của người lính lái xe và ranh giới giữa sự sống và cái chết ngày càng mong manh. Thế nhưng đối lập với hình ảnh chiếc xe, những người lính lái xe vẫn băng mình ra mặt trận với một ý chỉ quyết tâm:
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Câu thơ cuối đã lý giải vì sao chiếc xe ngày một hỏng hóc biến dạng mà vẫn có thể tiếp tục chạy được. Phó từ vẫn chỉ sự tiếp diễn thể hiên ý chí quyết tâm phi thường của người lính, chỉ cần có một trái tim mà thôi. Hình ảnh hoán dụ trái tim kết hợp với từ chỉ một như nhấn mạnh trái tim yêu nước chính là điều quan trọng nhất để người lính vẫn hướng về miền Nam phía trước. Tấm lòng yêu nước của những người lính trên chuyến xe lao ra mặt trận là truyền thống yêu nước của dân tộc. Tâm lòng yêu nước đó thật đáng khâm phục làm sao!
Câu 8:
Cho câu thơ: “ không có kính ừ thì có bụi”
a, chép tiếp 7 câu thơ để hoàn thành đoạn thơ trên.
b, Tìm ra các câu thỏ có chứa khẩu ngữ? Nêu vai trò, tác dụng của khẩu ngữ.
Khẩu ngữ tạo nên chất giọng tự nhiên, góp phần thể hiện tính cách ngang tàng , sôi nổi, trẻ trung, coi thường khó khăn gian khổ.
