Có 4 cấp độ cần đạt: Nhận biết, Thông hiểu, Vận dụng thấp và Vận dụng cao.
Về phương thức biểu đạt (gồm: tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh, điều hành - hành chính - công vụ). Nếu đề yêu cầu chỉ ra phương thức biểu đạt chính/ chủ yếu thì ta chỉ chọn duy nhất 1 phương án lựa chọn.
Nếu văn bản/ đoạn trích là văn bản thơ thì không chọn phương thức biểu đạt thuyết minh; đọc kỹ nếu tình cảm, cảm xúc dạt dào, bay bổng thì chọn biểu cảm; có chuyện để kể (thời gian, không gian, nội dung sự việc có tiến triển...) thì chọn tự sự;...
Về thao tác lập luận (gồm: giải thích, chứng minh, bình luận, phân tích, so sánh, bác bỏ). Nếu văn bản/ đoạn trích có cố ý làm rõ nhiều khái niệm (theo kiểu đồng nhất, mẫu: A là B) hoặc đáp ứng nhu cầu hiểu cấp độ sơ lược thì chọn giải thích;
Nếu có nhiều gương, thơ văn, câu nói, số liệu nhằm đưa ra như bằng chứng thì cân nhắc chọn chứng minh; nếu chủ yếu thể hiện nhận xét, đánh giá, bàn bạc đúng/ sai thì chọn bình luận; nếu thấy có việc chia đối tượng ra nhiều mặt, nhiều phương diện... hoặc cắt câu chữ của đoạn thơ, câu thơ một cách rất cơ học... thì chọn phân tích;
Nếu chỉ ra cái thiếu lôgic, thiếu hợp lý của luận điểm, luận cứ, luận chứng thì chọn bác bỏ. Học sinh cần quyết đoán lựa chọn dựa vào tỉ trọng chiếm ưu thế. Lưu ý, học sinh thường nhầm lẫn tên gọi giữa nghị luận; bình luận và chính luận.
Về phong cách ngôn ngữ (gồm: sinh hoạt, nghệ thuật, báo chí, chính luận, khoa học, hành chính). Mỗi phong cách ngôn ngữ đều có 3 đặc trưng và phạm vi sử dụng; hệ thống từ ngữ và lối diễn đạt riêng.
Cần lựa chọn và giải thích dựa vào "dấu hiệu nhận biết" và đặc trưng. Học sinh thường có thói quen nhìn chú thích bên dưới văn bản mà chọn bừa sẽ bị đánh lừa (ví dụ trích thông tin trên báo Tuổi Trẻ nhưng vẫn có thể chọn phong cách ngôn ngữ chính luận).
Về một số dạng câu hỏi đọc - hiểu khác: Xác định biện pháp tu từ và tác dụng của nó. Mỗi loại biện pháp tu từ đều có tác dụng của nó và được chia làm 3 loại nhỏ: biện pháp tu từ từ vựng; biện pháp tu từ cú pháp; biện pháp tu từ ngữ âm.
