Là giai đoạn từ 1945-1946
Đây là những nguyên nhân chứng tỏ ý trên là đúng:
a. Đối ngoại
Quân đội các nước Đồng minh dưới danh nghĩa giải giáp quân Nhật lũ lượt kéo vào nước ta:
- Từ vĩ tuyến 16 trở ra Bắc, gần 20 vạn quân Trung Hoa Dân quốc kéo vào đóng tại Hà Nội và hầu hết các tỉnh. Theo sau chúng là bọn tay sai thuộc các tổ chức phản động Việt Quốc, Việt Cách về nước hòng cướp chính quyền của ta.
- Từ vĩ tuyến 16 vào Nam, quân Anh tạo điều kiện cho Pháp trở lại xâm lược nước ta. Lợi dụng tình hình đó, bọn phản động trong nước ngóc đầu dậy, làm tay sai cho Pháp, chống phá cách mạng.
- Ngoài ra, còn có 6 vạn quân Nhật trên cả nước ta.
b. Đối nội
- Chính quyền cách mạng vừa mới được thành lập, chưa được củng cố, lực lượng vũ trang còn non yếu.
- Kinh tế:
+ Nông nghiệp vốn đã lạc hậu, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề, hậu quả nạn đói cuối năm 1944 - đầu năm 1945 vẫn chưa khắc phục được. Tiếp đó là nạn lụt lớn, làm vỡ đê chín tỉnh Bắc Bộ, rồi hạn hán kéo dài, làm cho nửa diện tích đất không thể canh tác được.
+ Các cơ sở công nghiệp chưa kịp phục hồi sản xuất, nhiều nhà máy vẫn nằm trong tay tư bản Pháp. Hàng hóa khan hiếm, giá cả sinh hoạt đắt đỏ, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn.
Nạn đói những năm 1944-1945
Nạn đói năm 1944 - 1945
- Tài chính: ngân sách Nhà nước lúc này hầu như trống rỗng, kho bạc Nhà nước chỉ có hơn 1,2 triệu đồng, trong đó có đến một nửa là tiền rách không dùng được. Chính quyền cách mạng chưa quản lí được Ngân hàng Đông Dương. Quân Trung Hoa Dân quốc lại tung ra thị trường các loại tiền Trung Quốc đã mất giá, làm rối loạn nền tài chính nước ta.
- Văn hóa - xã hội: Tàn dư văn hoá lạc hậu của chế độ thực dân, phong kiến rất nặng nề, hơn 90% dân số không biết chữ.
Những khó khăn về đối nội và đối ngoại trên đưa đất nước ta đứng trong tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”.
