Cách mạng tháng Tám thắngl ợi là do sự tác động, chuyển hoá, tổng hợp của nhiều yếu tố, trong đó nghệ thuật tạo thời cơ và chớp thời cơ của Đảng là một nhân tố vô cùng quan trọng. Cách mạng tháng Tám đã chọn đúng thời cơ, nắm bắt thời cơ và tận dụng những thuận lợi của thời cơ. Chỉ trong vòng 20 ngày (15-8 đến 5-9) cách mạng Việt Nam đã có một bước ngoặt quyết định, cuộc tổng khởi nghĩa diễn ra rất nhanh, rất mạnh và rất gọn. Nếu sớm hơn thời gian đó, khi phát xít Nhật chưa đầu hàng, hoặc muộn hơn thời gian đó. Khi quân Anh, Tưởng đã vào Đông Dương thì tình hìh sẽ diễn biến phức tạp khôn lường. Chọn đúng thời cơ khởi nghĩa là vấn đề vô cùng quan trọng vì khởi nghĩa vũ trang; một hình thức đặc biệt của đấu tranh vũ trang, chí thành công khi trước hết đã có thể “dựa vào một bước ngoặt quyết định trong lịch sử của cuộc cách mạng đang lên. Khi mà tính tích cực của các bộ phận tiên tiến trong nhân dân được biểu lộ cao hơn hết, khi mà những dao động trong hàng ngũ địch và trong hàng vũ những người bạn mềm yếu do dự và không kiên quyết của cách mạng biểu hiện ra mạnh hơn hết” (Lê-nin - Chủ nghĩa Mác và khởi nghĩa vũ trang). Chọn đúng thời cơ khởi nghĩa còn hết sức quan trọng vì thời cơ đó có thể qua đi rất mau. Lênin trong buổi chiều ngày 24-10-1917 đã viết rõ “Rõ ràng hơn ban ngày là hiện nay nếu khởi nghĩa chậm thì thật lá xuống hố… lịch sử sẽ không tha thứ cho các nhà cách mạng, nếu chậm trễ, họ có thể thắng ngày hôm nay (và nhất định sẽ thắng ngày hôm nay) nếu chậm đến ngày mai thì sẽ mất nhiều và có thể mất hết…”. Nắm vững lý luận cuả Chủ nghĩa Mác-Lênin về khởi nghĩa vũ trang và nhận thức được sâu sắc quá trình phát triển của tình thế. Đảng đã sớm vạch được lúc nào xuất hiện thời cơ khởi nghĩa ở Việt Nam và đã biết trước thời cơ đó sẽ đi qua rất mau. Để có thể chọn đúng thời cơ, nắm bắt đúng thời cơ và tận dụng những thời cơ thì trước hết phải tạo được thời cơ, tạo thời cơ đó chính là quá trình xây dựng, chuẩn bị về đường lố, phương pháp và lực lượng cách mạng… Đó là yếu tố vật chất tạo nên thực lực của cách mạng, tạo nên sức mạnh vô địch giành thắng lợi trong giờ phút quyết định, thời cơ tháng Tám không phải là một cơ may. Như chúng ta đã biết 9-1939 chiến tranh thế giới thứ hài bùng nổ ở Đông Dương thực dân Pháp đàn áp rất khốc liệt phong trào cách mạng do Đảng ta lãnh đạo, đồng thời ban bố lệnh tổng động viên, ra sức bắt người, cướp của tại chỗ để cung cấp cho chiến tranh đế quốc của chúng. Chiến tranh đã đặt đát nước ta trong tình hình mới.