Nhà Nguyễn ra đời trong hoàn cảnh sau khi vua Quang Trung qua đời, triều đại nhà Tây Sơn trở nên suy yếu. Nguyễn Ánh (người còn lại trong các chúa Nguyễn ở Đàng Trong) đã lơi dụng cơ hội ấy tấn công nhà Tây Sơn. Năm 1802, nhà Tây Sơn bị lật đổ, Nguyễn Ánh lên ngôi và thành lập ra nhà Nguyễn.