Tỉ lệ thuận là mối tương quan giữa hai đại lượng x và y mà trong đó sự gia tăng về giá trị của đại lượng thứ nhất bao nhiêu lần luôn kéo theo sự gia tăng tương ứng về giá trị của đại lượng thứ hai bấy nhiêu lần
Tỉ lệ nghịch là mối tương quan giữa hai đại lượng, mà nếu tăng đại lượng này bao nhiêu lần thì đại lượng kia giảm bấy nhiêu lần. Nói khác đi là: Nếu "a" là đại lượng thứ nhất, thì đại lượng tỉ lệ nghịch với "a" là "nghịch đảo - có hệ số - của a" (k/a), và
VD:
Tỉ lệ thuận :
+Số tuổi của mẹ tăng lên thì số tuổi của con cũng tăng lên
+Giá xăng tăng thì số tiền cũng tăng
-Tỉ lệ nghịch
+ Số công nhân xây nhà tăng lên thì thời gian xây nhà ngắn đi