Tóm tắt tác giả Ngô Tất Tố
Ngô Tất Tố sinh năm 1893, mất 1954, quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà Nội). Ông xuất thân là một nhà nho gốc nông dân, là một học giả với nhiều công trình triết học và văn học cổ có giá trị; một nhà báo nổi tiếng với nhiều bài mang khuynh hướng dân chủ tiến bộ và giàu tính chiến đấu; một nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn trước cách mạng. Sau cách mạng nhà văn tận tuỵ trong công tác tuyên truyền văn nghệ phục vụ kháng chiến chống Pháp, ông đã hy sinh trên đường công tác ở sau lưng địch. Ông để lại nhiều tác phẩm có giá trị thuộc nhiều thể loại tiêu biểu như: Các tiểu thuyết: Tắt đèn (1939), Lều chõng (1940)... ; các phóng sự: Tập án cái đình (1939); Việc làng (1940)...
Phân tích diễn biến tâm lí của chị Dậu
Luận điểm 1: Ban đầu, chị Dậu nhẫn nhục chịu đựng, van xin bọn cai lệ
- Khi anh Dậu vừa mới được đưa về nhà sau trận đòn thừa sống thiếu chết, chị Dậu vô cùng thương và xót chồng.
- Chưa kịp hoàn hồn thì cai lệ và người nhà lí trưởng lại đến thúc thuế đòi bắt anh Dậu đi với “roi song, tay thước và dây thừng”, chị Dậu trong hoàn cảnh này chỉ có thể biết van xin, quỳ lạy bọn chúng.
+ Ban đầu, chị “run run” xin khất sưu.
+ Khi cai lệ quát, chị vẫn “thiết tha” van xin
+ Đến khi cai lệ chạy sầm sập đến chỗ anh Dâu, chị “xám mặt”, “đỡ lấy tay hắn”, tiếp tục van xin
+ Cách xưng hô của chị trong tình cảnh này: cháu – ông, thể hiện sựu lễ phép, nhún nhường, nhẫn nhịn một phép.
⇒ Trong giai đoạn này, chị vẫn sợ bọn cai lệ một phép, chỉ có thể cầu xin, quỳ lạy chúng tha cho.
Luận điểm 2: Chị Dậu bắt đầu phản kháng
- Khi cai lệ “bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch” và lăm le đến chỗ anh Dậu, chị đã bắt đầu phản kháng:
+ Tâm lí: Tức quá không thể chịu được
+ Hành động: “liều mạng cự lại”
+ Lời nói: cách xưng hô chuyển từ cháu – ông sang tôi- ông, dùng lí lẽ để ngăn cản.
⇒ Khi bị dồn ép quá đáng, chị Dậu đã bắt đầu trỗi dậy phản kháng theo bản năng của mình.
Luận điểm 3: Chị Dậu vùng lên chống trả, phản kháng mãnh liệt.
- Châm ngòi cho sự phản kháng của chị Dậu là hành động cai lệ tát vào mặt chị rồi nhảy vào chỗ anh Dậu.
- Trong hoàn cảnh đấy, chị Dậu bị dồn đến bước đường cùng, van xin, nói lí lẽ đều không được, theo bản năng, chị vùng lên chống trả mạnh mẽ:
+ Lời nói: cách xưng hô chuyển sang bà – mày cùng lời đe dọa, cảnh cáo
+ Hành động: nghiến răng, “túm lấy cổ”, “ấn dúi ra cửa”, “giằng co”, “du đẩy”, “vật nhau” ⇒ khung cảnh đánh nhau hỗn loạn mà người chiến thắng là chị Dậu – người phụ nữ lực điền vốn khỏe mạnh, phốp phác.
+ Kết quả của bọn cai lệ: “ngã chỏng quèo”, “bị chị túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm”.
⇒ Từ thái độ quỳ lạy, van xin, nhún nhường, chị Dậu đã vùng lên chống trả mãnh liệt và chiến thắng bọn cai lệ yếu ớt. Sự phản kháng ấy không hề có chủ định, có kế hoạch mà hoàn toàn là bộc phát, là bản năng sinh tồn của con người khi bị đẩy đến bước đường cùng. Dù là bộc phát nhưng lúc đó chị Dậu vẫn hoàn toàn tỉnh táo và nhận thức được hành động của mình, thậm chí chị còn khẳng định “Thà ngồi tù… tôi không chịu được”. Vì vậy mà diễn biến tâm lí của chị Dậu là vô cùng hợp lí, phù hợp với sự phát triển tâm lí của con người.
