Ngày xửa ngày xưa, rất lâu lắm rồi có một đôi vợ chồng mãi không sinh được mụn con. Hàng ngày họ thường vào rừng bắt cá, đốn củi, họ ăn ở rất hiền lành. Trời thương hai vợ chồng nên đã cử thái tử xuống đầu thai làm con hai vợ chồng.
Chẳng bấy lâu người chồng mắc bệnh mà mất, người mẹ sau khi sinh ra đứa con và đặt tên là Thạch Sanh rồi cũng mất, họ chẳng có gì để lại cho Thạch Sanh cả, họ chỉ có chiếc rìu để cho Thạch Sanh có thể sinh sống. Khi Thạch Sanh lớn lên, chàng trở thành một chàng trai không những khôi ngô tuấn tú mà còn khỏe mạnh hơn người. Có một anh chàng tên là Lý Thông chuyên bán rượu, một lần hắn đi ngang qua căn lều của Thạch Sanh ngỏ ý xin nghỉ tạm, Thạch Sanh liền đống ý liền. Thấy Thạch Sanh hiền lành lại khỏe mạnh Lý Thông nảy sinh ý nghĩ lợi dung sức khỏe của Thạch Sanh. Hắn ngỏ lời kết nghĩa huynh đệ với chàng. Về phần Thạch Sanh vốn hiền lành chất phác và thật thà nên chàng nhận lời ngay và theo Lý Thông trở về nhà hắn. Hàng ngày chàng đi chặt củi và làm việc cho hắn.
Khi ấy đất nước đang khó khăn, có một con chằn tinh với nhiều phép thuật đang hoành hành khắp chốn. Nhà vua tuy có tài có đức nhưng lại không thể đánh bại chằn. Chính vì thế mà đã phải tạm thời khuất phục, xây miếu thờ cho nó và mỗi năm phải cống nạp một trai tráng trong làng để cho nó ăn thịt. Phiên ấy đến lượt Lý Thông, hắn và mẹ hắn đã bày mưu tính kế để Thạch Sanh đi thế cho hắn.
Thạch Sanh vốn hiền lành tin người nên dễ dàng tin lời mẹ con Lý. Chàng cầm rìu đến trông miếu, nửa đêm chằn tinh hiện ra để ăn thịt chàng. Thạch Sanh vốn võ nghệ cao cường nên đã chém chết được chằn tinh, chàng đốt xác của nó thì thấy một bộ cung tên bằng vàng. Chàng cầm lấy và mang đầu của chằn về. Mẹ con Lý tưởng hồn mà Thạch Sanh về báo thù nên đã van xin thảm thiết. Nhưng đến khi biết Thạch Sanh còn sống và giết chết được chằn tinh. Lý Thông muốn cướp công trạng của Thạch Sanh nên đã nói dối đó là con chằn tinh của hoàng thượng và khuyên Thạch Sanh trở về rừng để tránh tội.
Sau đó hắn mang đầu chằn tinh đến cung để nhận công trạng. Hắn được bổ nhiệm là quan đô đốc. Hoàng thượng có một cô công chúa, một hôm nàng đang đi dạo thì bị một con đại bàng xà xuống cắp đi. Không ngờ con đại bàng ấy bay ngang qua lều của Thạch Sanh chàng đã giương cung bắn vào cánh của đại bàng. Lần theo vết máu và biết được hang của đại bàng. Nhà vua cử Lý Thông đi tìm công chúa, hắn biết được qua Thạch Sanh và đem quần cùng chàng đi cứu công chúa. Khi Thạch Sanh cứu công chúa chàng và nàng đã đính ước với nhau, sau khi cứu được công chúa, Lý Thông đã cho đậy nắp hang lại nhằm hạị Thạch Sanh. Thạch Sanh ở lại không những giết được đại bàng mà còn cứu được con trai vua thủy tề và được tặng một cây đàn. Hồn ma chằn tinh và đại bàng cấu kết với nhau hại Thạch Sanh khiến chàng bị bắt vào cung.
