Xã Minh Sơn là xã vùng cao thuộc huyện Bắc Mê, tỉnh Hà Giang, có tài nguyên khoáng sản tương đối giàu có, đặc biệt là các loại khoáng sản sắt, chì và kẽm. Hiện nay, trên địa bàn xã Minh Sơn có 02 công ty (An Thông, Minh Sơn) được cấp giấy phép hoạt động khoáng sản tại một số điểm mỏ khác nhau. Tuy nhiên, hiện nay chỉ có công ty An Thông đang hoạt động khai thác khoáng sản.
Hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn xã Minh Sơn đã và đang tác động xấu đến môi trường sống của cộng đồng địa phương, như: ảnh hưởng của tiếng ồn, ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí, mất rừng, làm phá vỡ cảnh quan thiên nhiên và làm mất đi tính đa dạng sinh học. Hơn thế nữa, việc xử lý không triệt để chất thải rắn, nước thải; việc chuyên chở quặng, khoáng sản của các doanh nghiệp từ nơi khai thác đến nơi sơ chế, từ nơi sơ chế về khu công nghiệp đã và đang làm cho những cánh đồng, con suối, môi trường và cộng đồng dân cư trong khu vực đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Các hoạt động khai khoáng của công ty An Thông tại mỏ sắt Sàng Thần đã sử dụng vào diện tích đất rừng tại khu vực rừng đầu nguồn (diện tích rừng phòng hộ đã được chuyển sang đất sản xuất). Việc sử dụng này không những làm mất đi những cây gỗ lớn trong rừng, mất đi lớp thảm thực vật tự nhiên của khu vực, mà các chất thải của quá trình khai thác quặng như bụi, khí thải, nước thải, chất thải rắn phát sinh trong quá trình khai thác và chế biến còn làm ảnh hưởng tới hệ động, thực vật trong khu vực.
Bên cạnh ảnh hưởng của hoạt động khai thác khoáng sản làm thu hẹp diện tích đất sản xuất nông, lâm nghiệp của một số hộ dân cư trong khu vực do mở đường, khai thác mỏ. Người dân địa phương còn có nguy cơ bị ô nhiễm nguồn nước từ dòng suối.
Một số hộ dân xã Minh Sơn cho biết việc khai thác mỏ tại đây ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của họ, một ngày có hàng trăm trăm chuyến xe chở quặng qua đây gây ra tiếng ồn, ngày nắng thì khói bụi mù mịt, một số hộ dân sống ven đường còn phải dùng bạt quây nhà lại để hạn chế được phần nào khói bụi bay vào nhà, những ngày mưa thì con đường trở nên lầy lội, khiến cho việc đi lại gặp nhiều khó khăn.
Hộ dân ven đường phải dùng bạt quây quanh nhà để hạn chế bụi khói bay vào nhà.
Một số người dân còn cho biết thêm, vào những ngày mưa, một số hồ chứa nước thải bị tràn xuống suối gây ra hiện tượng cá chết, lúa lép không trổ bông do khói bụi từ việc vận chuyển quặng. Đặc biệt hơn, công ty còn xả nước thải trực tiếp xuống suối vào những ngày mưa, lợi dụng suối có lũ, nước đục.
Ông Hoàng Văn Thuận, phó chủ tịch xã Minh Sơn, huyện Bắc Mê, tỉnh Hà Giang cho biết: Trong quá trình khai thác không thể tránh khỏi vấn đề về môi trường, đường đi lại bị tàn phá, mùa khô bụi bặm, mùa mưa lầy lội. Nguồn nước cũng bị ảnh hưởng. Mặc dù không mong muốn, nhưng việc khai thác mỏ tại đây giúp người dân địa phương có việc làm, kiếm thêm thu nhập, giải phóng được đường giao thông. Bên cạnh đó, xã cũng yêu cầu công ty xây dựng tường bao, lắp kính chống ồn tại những điểm trường học gần đường (đã thực hiện được tại một điểm trường). Khi trời mưa to thì không tránh khỏi việc bị tràn hồ nước thải xuống suối.
Ông Trần Đình Dũng, phó giám đốc công ty cổ phần khoáng sản An Thông cho biết: Công ty được thành lập năm 2007, là thành viên của Tập đoàn Hòa Phát, tổ chức khai thác khoáng sản phục vụ nguyên liệu cho Tập đoàn. Diện tích mỏ Sàng Thần là 26,21 ha, trong đó giải phóng rừng là 9,8 ha, diện tích này được chuyển thành rừng sản xuất. Hoạt động khai thác ảnh hưởng đến môi trường, công ty có trách nhiệm bảo vệ môi trường trong biên giới mỏ và nhà máy, đường giao thông doanh nghiệp đầu tư được phép sử dụng cơ sở hạ tầng hiện có. Công ty có trách nhiệm phục hồi môi trường, trồng rừng thay thế và hoàn thổ lại diện tích mỏ khai thác cho nhà nước.
Ông Bùi Minh Tân, Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường huyện Bắc Mê, tỉnh Hà Giang cho biết: Khai thác khoáng sản không tránh được tác động đến môi trường, toàn bộ khu vực khai thác nằm trong đất rừng sản xuất. Khi công ty An Thông vào khai thác, công ty mở đường tránh nơi trung tâm, một số hộ dân không di dời, một số trường học gần đường được lắp kính chống ồn. Theo quan điểm của ngành, trách nhiệm của công ty An Thông đối với môi trường tốt.
Để đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững, đảm bảo lợi ích hài hòa giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân địa phương nơi khai thác khoáng sản, yêu cầu các doanh nghiệp triển khai các biện pháp bảo vệ môi trường trong hoạt động khoáng sản nhằm hạn chế, giảm thiểu bụi, tiếng ồn, chấn động rung do nổ mìn, thu gom, xử lý triệt để bùn, đất, nước thải công nghiệp đạt tiêu chuẩn trước khi xả ra môi trường, tích cực trồng cây xanh xung quanh khu vực khai thác và dọc theo các tuyến đường. Trồng rừng thay thế và các quy định về phục hồi môi trường. Việc giám sát các hoạt động của doanh nghiệp cần thiết phải được tiến hành bởi cộng đồng và chính quyền địa phương.
