Câu 1: Một mặt người, bằng mười mặt của.
- Nghĩa của câu tục ngữ: Con người quí hơn của cải gấp bội lần. Giá trị của kinh nghiệm: Coi trọng và đề cao con người là giá trị mà câu tục ngữ muốn khẳng định.
- Câu tục ngữ có thế áp dụng trong các trường hợp:
+ Dạy con cháu biết quí trọng giá trị của con người
+ Phê phán những trường hợp coi của cải lớn hơn người.
+ An ủi, động viên một người nào đó trong làm ăn bị mất mát tài sản.
+ Đặt con người lên trên của cải.
Câu 2: Cái răng, cái tóc là góc con người
- Nghĩa của câu tục ngữ:
+ Nghĩa đen: răng, tóc là những bộ phận của cơ thể con người, phần nào thế hiện tình trạng sức khỏe.
+ Nghĩa bóng: răng, tóc thuộc hình thức của con người, nó thể hiện một phần nào tính cách của con người.
- Giá trị của kinh nghiệm: câu tục ngữ khẳng định quan niệm của nhân dân ta về cách giữ gìn hình thức bên ngoài cũng như cách nhìn bề ngoài đoán biết tính tình bên trong của con người.
- Các trường hợp áp dụng câu tục ngữ: + Khuyên con người phải biết giữ gìn răng, tóc cho sạch đẹp.
+ Khi nhìn nhận, đánh giá con người qua vẻ bề ngoài.
Câu 3: Đói cho sạch, rách cho thơm.
- Nghĩa của câu tục ngữ:
+ Nghĩa đen: con người dù đói phải ăn uống cho sạch sẽ, dù rách cũng phải giữ gìn quần áo cho thơm tho.
+ Nghĩa bóng: dù cuộc sông có nghèo khổ, thiếu thôn vẫn phải sống cho trong sạch, không vì nghèo mà làm những chuyện phi pháp.
- Giá trị của câu tục ngữ: câu tục ngữ đề cao lối sông đạo đức, trong sạch của ông cha ta, đồng thời qua đó giáo dục con người cần phải đề cao lòng tự trọng và phải biết vượt lên hoàn cảnh để giữ gìn nhân cách.
- Các trường hợp áp dụng câu tục ngữ:
+ Khuyên con người giữ gìn nhân cách trong sạch dù rơi vào hoàn cảnh khó khăn.
+ Phê phán những người ỷ vào cớ nghèo khổ để làm những điều bất chính.
Câu 4: Học ăn, học nói, học gói, học mở.
- Nghĩa của câu tục ngữ:
+ Nghĩa đen: phải biết học và làm mọi điều trong cuộc sống một cách thành thạo. Học cả những điều từ đơn giản đến phức tạp.
+ Nghĩa bóng: Học từ những điều nhỏ nhất để biết cách sống lịch thiệp, có văn hóa, có nhân cách. - Giá trị của kinh nghiệm:
+ Câu tục ngữ mang lại cho chúng ta kinh nghiệm quí báu: Thông qua cử chỉ, hành vi (ăn, nói, gói, mở) thể hiện trình độ văn hóa và vôn hiểu biết của con người.
+ Để trở thành người có nhân cách, văn hóa mỗi người đều phải học từ những điều đơn giản nhất đến những việc ứng xử khéo léo và sâu sắc.
- Các trường hợp áp dụng câu tục ngữ: Câu tục ngữ dùng trong các trường hợp như khuyên mọi người phải học từ những điều đơn giản nhất để có thể thành thạo trong công việc và biết ứng xử có văn hóa, có nhân cách
Câu 5: Không thầy đố mày làm nên.
- Nghĩa của câu tục ngữ: Nói lên vai trò và ảnh hưởng to lớn của người thầy trong cuộc đời của mỗi con người. Không có thầy thì trò không thế làm nên được việc gì.
- Giá trị của kinh nghiệm:
+ Câu tục ngữ nhắc nhở mỗi con người phải biết kính trọng, biết ơn thầy cô giáo, người không chỉ cho chúng ta tri thức, mà còn dạy dỗ, rèn luyện cho ta biết sống có đạo đức.
+ Đề cao vai trò của người thầy - đây là truyền thống tôn sư trọng đạo đã có từ bao đời nay của nhân dân ta.
- Câu tục ngữ áp dụng trong các trường hợp:
+ Phê phán những trường hợp coi nhẹ sự dạy dỗ của các thầy cô giáo
+ Nhấn mạnh, đề cao công lao của người thầy trong cuộc đời của mỗi con người.
Câu 6: Học thầy không tày học bạn.
- Nghĩa của câu tục ngữ: Nếu câu tục ngữ trên đề cao vai trò của người thầy trong việc học của con người, thì câu tục ngữ này lại đề cao vai trò của việc học ở bạn bè, so với việc học ở thầy thì việc học ở bạn là quan trọng hơn.
- Giá trị của kinh nghiệm: Câu tục ngữ nhắc nhở con người cần tích cực kết bạn và học hỏi ở bạn bè vì bạn là người gần gũi, bình đẳng, cùng trang lứa, ta có thể dễ dàng học ở bạn. - Câu tục ngữ áp dụng trong các trường hợp:
+ Nhấn mạnh việc học hỏi ở bạn
+ Phải biết tranh thủ học ở bạn khi không có thầy.
Câu 7: Thương người như thể thương thân.
- Nghĩa của câu tục ngữ: câu tục ngữ khuyên mọi người sống phải biết yêu thương người khác như yêu chính bản thân mình.
- Giá trị của kinh nghiệm: Câu tục ngữ nói lên một kinh nghiệm, một triết lí sống về cách ứng xử trong quan hệ giữa con người với con người. Đó là đạo lí của nhân dân ta: Sống phải có lòng nhân hậu, giàu lòng nhân ái.
- Các trường hợp sử dụng câu tục ngữ:
+ Phê phán những người sống trái đạo lí của nhân dân ta.
+ Kêu gọi mọi người tích cực tham gia các hoạt động từ thiện như: ủng hộ đồng bào bị bão lụt, hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam, giúp đỡ người nghèo...
Câu 8: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây - Nghĩa của câu tục ngữ: Khi bản thân được thừa hưởng thành quả do người khác mang lại thì phải ghi nhớ công ơn người đã mang lại thành quả đó.
- Giá trị của kinh nghiệm: Đây chính là đạo lí “Uống nước, nhớ nguồn” của dân tộc ta, mang lại cho chúng ta bài học về lòng nhân nghĩa, thủy chung. Trong cuộc sống, chúng ta thường xuyên nhận được sự chăm sóc, giúp đỡ và được thừa hưởng thành quả của nhiều người mang lại, vậy chúng ta phải có bổn phận biết ơn và ghi nhớ những công lao to lớn ấy. - Các trường hợp sử dụng câu tục ngữ: + Khuyên con cháu trong cuộc sống cần phải biết ơn, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ. Thế hệ sau phải biết ơn thế hệ trước đã hi sinh công sức và xương máu để xây dựng và bảo vệ đất nước. + Lên án những kẻ “vong ân bội nghĩa”, quên đi công lao của những người đã mang lại thành quả cho bản thân hưởng thụ.
Câu 9: Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
- Nghĩa của câu tục ngữ: Một cá nhân lẻ loi thì không thể làm nên việc lớn, ngược lại nhiều người hợp sức với nhau sẽ làm nên việc lớn lao, khó khăn một cách dễ dàng.
- Giá trị của kinh nghiệm: Câu tục ngữ nêu lên một bài học sâu sắc về sức mạnh của tinh thần đoàn kết. Thực tế này đã được chứng minh trong lịch sử: Dân tộc ta có được sự độc lập như ngày hôm nay đó chính là nhờ vào tinh thần đoàn kết của cả dân tộc, chúng ta đã vượt qua được những khó khăn, thử thách trong cuộc sống để đưa đất nước vững bước tiến vào thế kỉ XXI.
- Các trường hợp sử dụng câu tục ngữ:
+ Khuyên con người phải biết đoàn kết trong lao động sản xuất, trong học tập, trong chiến đấu và bảo vệ Tổ quốc, trong gia đình, trong một cộng đồng dân cư.
+ Phê phán những người sống đơn lẻ, sống tách mình ra khỏi tập thể
bạn kham khảo 1 số câu của mình
