Dans la dernière classe, l'image du Maître Poule (le texte de la dernière leçon d'Anadope Ddo) est apparue très différente des jours normaux.

Il portait un gilet robotique vert avec une feuille de lotus à froufrous et un chapeau rond en soie brodé noir. Il s'agit d'une tenue qui n'est utilisée que les jours spéciaux lors d'une inspection ou d'une récompense. Ses cheveux grisonnants étaient soigneusement peignés. Il portait des chaussures noires qui convenaient au costume formel.

Il a préparé la leçon de façon très réfléchie. Les plans de cours sont écrits à l'encre coûteuse; des lettres italiques, claires et nettes, des en-têtes soigneusement dessinés se détachent sur le papier blanc pur. Il a donné une conférence d'une voix douce; Les rappels de l'enseignant ont également été très courtois, pendant la leçon, la personne qui n'était pas en colère a crié un mot aux élèves. Même avec l'arrivée tardive de Phrang, le professeur ne l'a que doucement invité dans la salle de classe. Tous les élèves de la classe ont vu: Il n'avait jamais patiemment enseigné une telle leçon.

Dans ses conférences, il a toujours fait l'éloge du français - la langue nationale - et s'est critiqué lui-même et tous les autres en négligeant parfois d'apprendre et d'enseigner le français. Chaque fois qu'il disait ces choses, sa voix semblait s'étrangler, se perdre, et son visage se plissait de rides douloureuses. Il a également souligné que le français est l'arme, qui est la clé en prison, aidant chaque prisonnier à échapper à "l'évasion spirituelle", nourrissant le patriotisme.

À la fin de la leçon, le son des trompettes a touché le professeur de Ha-nam, qui était pâle et étouffé, incapable de terminer la phrase. Il l'a écrit à haute voix au tableau: "Vive la France".

Les changements de M. Henan dans la dernière leçon ont confirmé une chose à coup sûr: il était un amour de l'enseignement, un amour de sa langue maternelle et un patriote profond.

Dịch:

Trong buổi học cuối cùng, hình ảnh thầy Ha-men (văn bản Buổi học cuối cùng của An-phông-xơ Đô-đê) hiện lên thật khác với những ngày thường.

Thầy mặc chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục diềm lá sen gấp nếp mịn và đội mũ tròn bằng lụa đen thêu. Đó là bộ lễ phục chỉ dùng vào những ngày đặc biệt khi có thanh tra hoặc phát thưởng. Mái tóc đã lốm đốm hoa râm của thầy được chải gọn gàng. Thầy đi đôi giày đen rất hợp với sự trang trọng của bộ lễ phục.

Thầy chuẩn bị bài học rất chu đáo. Giáo án được viết bằng thứ mực đắt tiền; những dòng chữ nghiêng nghiêng, rõ ràng, nắn nót, kẻ tiêu đề cẩn thận nổi bật trên nền giấy trắng tinh. Thầy giảng bài bằng giọng nói dịu dàng; lời nhắc nhở của thầy cũng hết sức nhã nhặn, trong suốt buổi học người không giận dữ quát mắng học sinh một lời nào. Ngay cả với cậu bé đến muộn Phrăng, thầy cũng chỉ nhẹ nhàng mời vào lớp. Tất cả học sinh trong lớp đều thấy rằng: Chưa bao giờ thầy kiên nhẫn giảng bài như vậy.

Trong bài giảng của mình, thầy luôn ca ngợi tiếng Pháp – tiếng nói dân tộc - và tự phê bình mình cũng như mọi người có lúc đã sao nhãng việc học lập và dạy tiếng Pháp. Mỗi lúc thầy nói đến những điều đó, giọng thầy như nghẹn lại, lạc đi và gương mặt hằn lên những nếp nhăn đau đớn. Thầy còn nhấn mạnh rằng, chính tiếng Pháp là vũ khí, là chìa khóa trong chốn lao tù, giúp mỗi người tù vượt tù "vượt ngục tinh thần", nuôi dưỡng lòng yêu nước.

Buổi học kết thúc, những tiếng kèn hiệu khiến thầy Ha-men xúc động mạnh, người tái nhợt, nghẹn ngào, không nói được hết câu. Thầy đã viết thật to lên bảng: "Nước Pháp muôn năm".

Những thay đổi của thầy Ha-men trong buổi học cuối cùng đã khẳng định một điều chắc chắn: Thầy là người yêu nghề dạy học, yêu tiếng mẹ đẻ, và là người yêu nước sâu sắc.