. Mở bài

- Giới thiệu bài Chiếu cầu hiền của Ngô Thì Nhậm, hình tượng vua Quang Trung: Qua bài chiếu, ta thấy được tấm lòng vì dân vì nước và tài nhìn xa trông rộng của đức minh quân Quang Trung.

2. Thân bài

Vua Quang Trung nhận thức được tầm quan trọng của người hiền tài: người hiền tất phải do thiên tử sử dụng

Ông nhìn nhận được những khó khăn trong việc thu phục người tài: những kẻ lúc đất nước có nhiều biến cố vẫn giữ vững khí tiết

Lòng mong mỏi và tha thiết chiêu mộ người tài: mong đợi người hiền tài, chăm chú lắng nghe những lời của người hiền.

Cách nhìn xa trông rộng của vua Quang Trung: xây dựng nền thái bình không chỉ mưu lược của một kẻ sĩ

Tấm lòng vì dân vì nước của nhà vua: nhân dân thì đang “khốn khổ còn chưa hồi sức"

Sự công bằng nghiêm minh trong chính sách chiêu mộ người tài: Ai có tài năng học thuật, mưu hay giúp ích cho đời đều cho phép được dâng thư tỏ bày công việc

3. Kết bài

- Ý nghĩa hình tượng vua Quang Trung: một tư tưởng tiến bộ, đúng đắn và trung thực, tâm huyết, sự chân thành và nhân cách cao đẹp của vua Quang Trung.

>>>Xem thêm: Dàn ý phân tích Chiếu cầu hiền - Ngô Thì Nhậm

Từ những gợi ý trong phần dàn ý phân tích hình tượng vua Quang Trung chi tiết trên đây, hi vọng các em sẽ dễ dàng hơn khi triển khai nội dung thành một bài văn hoàn chỉnh. Ngoài ra, các em cũng có thể tham khảo một số bài văn mẫu về bài Chiếu cầu hiền dưới đây để biết thêm nhiều cách vận dụng từ ngữ.

Phân tích hình tượng vua Quang Trung qua bài Chiếu cầu hiền

TOP 2 BÀI VĂN HAY PHÂN TÍCH HÌNH TƯỢNG VUA QUANG TRUNG QUA CHIẾU CẦU HIỀN

Bài mẫu 1

PHÂN TÍCH HÌNH TƯỢNG VUA QUANG TRUNG TRONG CHIẾU CẦU HIỀN NGẮN GỌN

“Chiếu cầu hiền” của vua Quang Trung được viết bởi Ngô Thì Nhậm không chỉ mang giá trị của một bài chiếu mà đó còn là tác phẩm có giá trị văn học. Tác phẩm được viết ra nhằm kêu gọi, thuyết phục người hiền, sĩ phu Bắc Hà ra phụ giúp vua cùng xây dựng đất nước ấm no giàu mạnh. Qua bài chiếu, ta thấy được tấm lòng vì dân vì nước và tài nhìn xa trông rộng của đức minh quân Quang Trung.

Chiếu cầu hiền ra đời là một lời kêu gọi tha thiết người hiền tài ra giúp nước, ngay phần mở đầu, ta đã thấy được quan điểm về người hiền – kẻ sĩ đời xưa của vua Quang Trung: “Người hiền ở trên đời như sao sáng ở trên trời. Sao tất phải chầu về Bắc thần, người hiền tất phải do thiên tử sử dụng”, nhà vua nhận thức được và khẳng định tầm quan trọng của người hiền đối với vận mệnh đất nước. Nhưng cũng thấy được thực trạng những khó khăn khi thu phục người hiền, những kẻ lúc đất nước có nhiều biến cố vẫn giữ vững khí tiết, như “ngựa đứng trong hàng nghi lễ”, hay như “bậc cao ẩn giấu kín danh tiếng không xuất hiện suốt đời”.

Tuy không phê phán cũng không ngợi ca nhưng đã khẳng định rằng “nếu giấu mình ẩn tiếng, có tài mà không để cho đời dùng thì không đúng với ý trời sinh ra người hiền”. Đối với nhà vua, người có hiền tài là phải đem tài đó ra giúp đời, giúp người, phục vụ tổ quốc. Vua Quang Trung sớm hôm mong mỏi người hiền tài “trẫm hiện đương ngồi bên mép chiếu, chăm chú lắng nghe, sớm hôm mong mỏi”, nhà vua không ngồi ở chính giữa mà chỉ ngồi ở “mép chiếu” để mong đợi người hiền tài, chăm chú lắng nghe những lời của người hiền. Đoạn văn đã cho thấy sự mong mỏi tha thiết cháy lòng của vua Quang Trung đối với những kẻ sĩ. Nhà vua coi trọng người hiền tài như vậy bởi vì ông biết đất nước có thịnh được hay không là nhờ vào họ, nhà vua biết nhìn xa trông rộng, mang một tấm lòng của bậc minh quân đêm ngày một nỗi lo vì nước vì dân. Câu hỏi của vua Quang Trung: “Hay trẫm là người ít đức, không xứng để những người ấy phò tá hay chăng?”, mang một nỗi tha thiết, khiến cho người đọc xúc động mà thiêng liêng, nhà vua đã tự phán xét mình, suy ngẫm về chính mình, câu hỏi ấy như rút ruột giãy bày một cách chân thành đáng để người đời ngợi ca.

Lo cho đất nước khi còn đang trẻ tuổi “mọi sự đang bắt đầu”, “kỉ cương triều đình còn nhiều điều thiếu sót, công việc biên ải chính lúc lo toan” và nhân dân thì đang “khốn khổ còn chưa hồi sức, việc giáo hóa đạo đức chưa thấm nhuần”. Bài chiếu đi sâu vào tấm lòng con người bởi chính tấm lòng chân thành của nhà vua, khiến cho người nghe xúc động, tự chất vấn lại mình và khơi dậy lòng quyết tâm đem tài mình ra góp sức chung xây dựng non sông đất nước. Những câu hỏi ấy của vua Quang Trung còn thể hiện niềm tin vào dân “Làm nên ngôi nhà lớn không phải chỉ một cành cây, xây dựng nền thái bình không chỉ mưu lược của một kẻ sĩ”. Nhà vua coi trọng sự đoàn kết của toàn dân tộc, tinh thần chung sức đồng lòng của nhân dân, cũng như khẳng định có những người tài kiệt xuất hơn ông “trong một ấp mười nhà cũng có người trung tín, huống chi một đất nước rộng lớn có truyền thống văn chương như thế”. Điều đáng ngợi ca trong bài chiếu đó là sự công bằng trong việc trổ tài của mọi người: “Ai có tài năng học thuật, mưu hay giúp ích cho đời đều cho phép được dâng thư tỏ bày công việc”. Ông cho rằng, nhân tài là ở khắp nơi, phải biết lắng nghe và khuyến khích họ, bài chiếu cũng là lời trấn an để những người sĩ phu đang đứng giữa ngã ba đường kia có thể đặt niềm tin vào vị vua mới. “Người có lời lẽ có thể dùng được thì đặc cách bổ dụng, người có lời lẽ không dùng được thì để đây, chứ không bắt tội nói viển vông, không thiết thực”. Ông còn cho phép các quan được tiến cử người tài “tùy tài mà bổ dụng”. Tất cả đã cho thấy tình cảm của Quang Trung không chỉ tha thiết kêu gọi người tài mà còn làm ấm lòng dân bởi những chính sách công bằng nghiêm minh.

Bài “Chiếu cầu hiền” là một tác phẩm chứa đựng tấm lòng cao cả đáng khâm phục và ngợi ca của vua Quang Trung, một tư tưởng tiến bộ, đúng đắn và trung thực, tâm huyết, sự chân thành và nhân cách cao đẹp của vua Quang Trung trong việc kêu gọi người hiền tài ra giúp nước.

Có thể bạn cũng quan tâm: Hướng dẫn soạn bài Chiếu cầu hiền chi tiết, dễ hiểu

Bài mẫu 2

PHÂN TÍCH HÌNH TƯỢNG VUA QUANG TRUNG QUA BÀI CHIẾU CẦU HIỀN HAY NHẤT

“Đánh cho để dài tóc

Đánh cho để đen răng

Đánh cho nó chích luân bất phản

Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn

Đánh cho sử tri Nam quốc sơn hà chi hữu chủ”

Lời tuyên bố trong chiếu xuất quân ngày 29 tháng 11 năm Mậu Thân (26 tháng 12 năm 1988) của Quang Trung đến hôm nay vẫn còn vang lên dõng dạc như một lời thề, sôi sục ý chí quyết tâm đánh đuổi quân xâm lược, bảo vệ chủ quyền đất nước; một lời thề trang nghiêm và thiêng liêng. Ta có thể thấy được tinh thần dân tộc mạnh mẽ, quật cường như một dòng máu nóng tuôn trào thôi thúc mỗi người dân dũng cảm tiến về phía trước để chiến đấu cho đại nghĩa. Người anh hùng áo vải ấy, trong suốt thời gian hơn hai mươi năm (1771- 1792) chinh chiến và trị quốc, đã làm nên những chiến công lẫy lừng, có những đóng góp vô cùng to lớn cho lịch sử dân tộc. Ông được đánh giá là “một trong những nhà lãnh đạo chính trị tài giỏi với nhiều cải cách xây dựng đất nước, quân sự xuất sắc trong lịch sử Việt Nam với những trận đánh trong nội chiến và chống ngoại xâm chưa thất bại lần nào”, “đóng góp quyết định vào sự nghiệp thống nhất đất nước của triều đại Tây Sơn”.

Sau chiến thắng Ngọc Hồi năm Kỷ Dậu (1789), để củng cố và xây dựng, phát triển đất nước, vua Quang Trung đã rất chú trọng thu dụng các nhân tài từng phục vụ nhà Lê. Ông chọn Ngô Thì Nhậm trong việc soạn thảo “Cầu hiền chiếu”. Ngô Thì Nhậm là một danh sĩ từng ở ẩn dưới triều Lê, được Quang Trung trọng dụng, đã chấp bút bằng cả tài năng và tâm huyết của người trong cuộc khiến cho bài chiếu trở nên đầy thuyết phục.

Bài chiếu ra đời trong hoàn cảnh đất nước vừa qua cơn binh lửa chưa yên. Cuộc nội chiến kéo dài và cuộc chống ngoại xâm làm sức dân kiệt quệ. Quang Trung vừa mới lên ngôi, chưa trải qua thực tiễn trị nước trong thời bình. Giới quan lại, sĩ phu của triều đại cũ từ chối ra làm việc, bất hợp tác với triều đại Tây Sơn. Nhu cầu cần có người hiền tài, đặc biệt là những người vừa có năng lực, kinh nghiệm và uy tín đang được đặt ra hết sức bức thiết. Do đó, bài chiếu vừa phản ánh không khí của thời đại, đồng thời cho thấy chủ trương cầu hiền đúng đắn, tầm nhìn chiến lược sâu rộng và tấm lòng vì dân vì nước của vua Quang Trung.

Coi trọng người hiền tài vốn là một cách xử thế sáng suốt, là nghệ thuật chính trị của các nhà lãnh đạo. “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” (Thân Nhân Trung). Nhà vua đã ý thức sâu sắc về điều đó và có một chủ trương sáng suốt: kêu gọi người hiền tài ra giúp nước.

Trong phần mở đầu bài chiếu, Ngô Thì Nhậm đã nêu lên nguyên tắc xuất xử hay trách nhiệm của người hiền tài. Ông chỉ rõ: trời sinh ra người tài là để cho thiên tử sử dụng; đó vừa là quyền lợi, vinh dự đồng thời cũng là trọng trách của người hiền đối với quốc gia. Nếu không ra giúp vua, giúp nước, tự giấu mình, cố tình lẩn tránh là đi ngược lại với đạo trời; cũng là trái với đạo người, đặc biệt là kẻ sĩ. Hình tượng vua Quang Trung ở đây hiện lên như ngôi Bắc thần, quang minh chính đại và rực rỡ, để cho người hiền tài như sao sáng về chầu.

Ngô Thì Nhậm chỉ ra thực trạng của kẻ sĩ Bắc Hà trong hoàn cảnh lúc bấy giờ. Những ngày “thời thế suy vi, Trung châu gặp nhiều biến cố”, người hiền tài như những ngôi sao bị che khuất, không được thể hiện tài năng và khát vọng của mình. Họ lánh mình ở ẩn giữ gìn khí tiết; họ làm việc cầm chừng, dè dặt ở chốn quan trường… Đó là những cách ứng xử bất đắc dĩ bởi không phải họ tự vùi lấp mình mà bởi họ “sinh bất phùng thời”. Ngô Thì Nhậm cũng chỉ ra nỗi niềm canh cánh chờ mong người hiền của vua Quang Trung: “Nay trẫm đang ghé chiếu lắng nghe, ngày đêm mong mỏi…”. Cùng với đó là sự băn khoăn day dứt của nhà vua: “Hay trẫm ít đức…?”, “Hay đương thời đổ nát…?”. Cách nói khiêm nhường mà đầy ràng buộc khiến cho người nghe không thể không suy nghĩ về thái độ của họ thời gian qua, đồng thời cũng thấy được tấm lòng coi trọng người hiền của nhà vua đang mở ra một không gian mới: họ sẽ không còn sợ bị lãng quên, bỏ rơi, bạc đãi, che lấp như thời buổi suy vi. Kẻ sĩ Bắc Hà còn có cơ hội thể hiện tài năng, tâm huyết và khát vọng lập công, lập danh khi đất nước “đang ở buổi đầu của nền đại định, công việc vừa mới mở ra”, “ngày một ngày hai vạn việc nảy sinh”… Đường lối cầu hiền cũng thật rộng mở để họ mạnh dạn bước lên phía trước.

Vua Quang Trung đã đề cao vai trò của người hiền tài trong việc trị nước, thành tâm khuyến khích, động viên họ ra làm việc, nói ra những trăn trở, bức xúc, âu lo của mình về vận mệnh đất nước… Những điều đó cho ta thấy một tầm nhìn sâu rộng, tài năng chính trị của một con người luôn hết lòng vì giang sơn với một ý thức dân tộc quật cường.

“Chiếu cầu hiền là một tác phẩm nghị luận chính trị - xã hội độc đáo, có ý nghĩa chính trị, có sức lay động chí, chuyển tâm ý của hiền tài trong thiên hạ; có đóng góp đáng kể trong quá trình thuyết phục, sử dụng người hiền tài góp sức lực, trí tuệ để bảo vệ và xây dựng đất nước thời vua Quang Trung. Sức thuyết phục của nó đã vượt ra khỏi giới hạn của một thời đại lịch sử”. Đó là một nhận xét xác đáng của Nguyễn Thị Quế Anh trong bài viết “Tìm hiểu chiếu cầu hiền từ góc độ văn hóa giáo dục”.

Chiếu cầu hiền còn cho thấy hình tượng người anh hùng dân tộc giản dị mà vĩ đại Quang Trung – Nguyễn Huệ như một đỉnh cao của lòng yêu nước mãnh liệt ở thế kỉ XVIII. Người Việt Nam ghi nhận, biết ơn, trân trọng những công lao đóng góp của ông và tôn vinh ông là một trong những vị hoàng đế vĩ đại nhất của lịch sử nước nhà.

-----

Với những gợi ý cho đề bài phân tích hình tượng vua Quang Trung qua bài Chiếu cầu hiền bao gồm dàn ý và những bài văn mẫu trên, hi vọng các em học sinh cần tìm hiểu kĩ càng để từ đó có thể xây dựng cho mình một bài văn phân tích chi tiết, độc đáo và ấn tượng.