Văn học là nhân học. Hành trình của văn học thực ra chính là hành trình đi từ trái tim đến những trái tim. Chính vì thế thiên chức của nhà văn là nâng niu và trân trọng những giá trị tốt đẹp ở đời. Tích Lam chính là cây bút tiêu biểu cho sự nâng niu những số phận. Điều đó được thể hiện sâu sắc trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ" của ông.

Ngòi bút Thạch Lam đã hòa cùng cuộc sống, lách vào sâu những ngõ ngách tâm hồn con người để từ đó chắt lọc ra cả một bức tranh đời sống nơi phố huyện nghèo.

Bức tranh nơi phố huyện bắt đầu với cảnh nhá nhem tối và kết thúc bằng cành chờ tàu của chị em Liên và mọi người. Bóng tối đã bao phủ toàn bộ bức tranh, tạo nên bầu không khí nặng nề, u uất. Bóng tối ớ rặng tre, bóng tối ở góc quán, bóng tối ở ánh sáng lập lòe của đom đóm. Tất cả, tất cả đều chìm vào bóng tối. Cuộc sống con người nơi phố huyện vốn tẻ nhạt, nay bị màn đêm bao trùm càng trở nên côi cút, lẻ loi đến tội nghiệp. Vài đứa trẻ nhặt nhạnh nơi góc chợ hoang vắng lúc vào đêm. Chị em Liên quanh quẩn cùng quán hàng xén vốn đã vắng khách. Hàng phở của bác Siêu lặng lẽ lăn bánh.. Tất cả tháng lẻ loi với thứ ánh sáng nhỏ nhoi, heo hắt. Bức tranh ấy chợt gợi lên trong lòng người bao nỗi xót xa.

Nhưng dưới ngòi bút của Thạch Lam, truyện dừng lại trong bóng tối. Bóng tối đáng sợ song cuộc sống quẩn quanh nơi phố huyện còn đáng sợ hơn. Những người ở đây đều ở tầng lớp nghèo nàn của xã hội. Chị em Liên do túng quẫn mà bỏ thành phố về đây. Bà cụ Thi hơi điên, gia đình bác Xẩm, gánh hàng chị Tí, quán phở của bác Siêu... Những mảnh đời nghèo khó nơi phố huyện cùng tụ họp lại, nhưng chẳng thể khiến nơi đây cất lên một tiếng ồn ào. Tất cả chỉ là sự tẻ nhạt đến kinh khủng. Bao năm tháng qua đi, những con người nơi phố huyện này chỉ một lặp đi lặp lại công việc của mình, nhàm chán và tẻ nhạt như chính cuộc đời họ.

Những sự việc ấy khiến cho cuộc sống của họ thêm tù túng, ngột ngạt, không lối thoát... Trước mắt họ dường như không có tương lai tươi sáng mà chỉ có thực tại u buồn, quẫn bách. Bức tranh ấy lần thứ 2 xoáy lên một nỗi đau trong tâm hồn độc giả, bật lên thành những tiếng kêu uất ức mà không có lời giải đáp.

Tuy nhiên, tấm lòng nhân đạo của Thạch Lam đã đem đến thứ ánh sáng rực rỡ hiếm hoi. Đó là ánh sáng của đoàn tàu. Tất cả mọi người nơi đây đều chờ mong chuyến tàu cuối ngày. Con tàu là hiện thân của ước vọng, của tương lai đối với mọi người. Họ chờ đợi nó, tìm đến với ánh sáng của nó không phải chỉ để buôn bán mà thực ra là đón chờ một cái gì lạ lẫm đối với cuộc sống chung quanh đơn điệu của mình. Con tàu mang theo ánh sáng và âm thanh huyên náo, gợi nhớ về kí ức Hà Nội xa xăm trong tâm trí chị em Liên và xua đi sự u uất, tẻ nhạt nơi phố huyện.

Nó mang theo ánh sáng chói lọi, rực rỡ xé toang màn đêm rồi lại đi vào tối tăm như cũ. Hình ảnh con tàu cũng chính là sự đỡ nâng của Thạch Lam với những số phận không may mắn.

Không giống như các nhà văn khác trong Tự lực văn đoàn thường thi vị hóa cuộc sống và xã rời thực tại, Thạch Lam đã gắn chặt ngòi bút với đời sống. Ông nhẹ nhàng và lặng lẽ đến với tình người. Ân cần nâng niu và trân trọng ước mơ của con người ngay cả khi hi vọng của họ chỉ như 1 tia sáng lóe lên.

Với sự kết hợp hài hòa giữa phong cách lãng mạn và hiện thực, ngòi bút Thạch Lam đã thực sự xuất sắc khi viết về cuộc sống con người nghèo khổ, cùng những nỗi đau âm thầm, nhẹ nhàng mà day dứt, ám ảnh. Bằng những trang văn nhẹ nhàng, tinh tế và sâu lắng, Thạch Lam đã lột tả hết cuộc sống phố huyện và cũng là cuộc sống của xã hội Việt Nam tù túng, ngột ngạt đương thời, đem đến cho người đọc những tình cảm thương xót đầy tính nhân bản.

Với ý nghĩa "Văn chương không phải là một cách để thoát li hay lãng quên, mà trái lại, văn chương "phải thực sự là thứ vũ khí thanh cao và đắc lực”, là tiếng kêu thương thoát ra những kiếp lầm than, khổ cực", Thạch Lam đã tạo cho Hai đứa trẻ niềm xúc động khôn nguôi trong trái tim người đọc.

Chúc bạn học tốt (+.+)