Nhà văn Nam Cao bắt đầu câu chuyện bằng tiếng chửi của Chí Phèo mà không bắt đầy nói về lai lịch, hoàn cảnh xuất thân của Chí Phèo vì tác giả muốn gây ấn tượng ngay từ đầu với bạn đọc về sự tha hóa của Chí: ngày nào cũng vừa uống rượu và chửi rồi rạch mặt ăn vạ, gây họa,...
Chí Phèo chửi mà người làng Vũ Đại không chửi lại vì họ vốn không coi Chí là một con người bình thường, mọi người coi hắn là kẻ chuyên gây họa, chuyên rạch mặt ăn vạ nên cứ mặc kệ hắn vì nếu chửi lại sẽ rước họa vào thân. Mọi người con chuyện hắn ngày nào cũng vừa uống rượu và chửi như thế là chuyện thường tình, không ai dám chửi lại phần vì sợ hắn phần vì không quan tâm, không coi hắn là người bình thường.
Chí Phèo đi tù vì bị Bá Kiến ghen ghét được lòng bà vợ Ba của hắn nên hãm hại Chí, đẩy Chí vào cảnh tù tội.
Sau khi ra tù, Chí Phèo biến thành một con người khác: cạo đầu trọc lốc, răng cạo trắng hớn, mặt câng câng, săm trổ đầy mình,... Ngoài ra, chí trở thành người chuyên đi rạch mặt ăn vạ, chửi bới và gây họa cho nhà người khác.
Nhận xét về sự thay đổi: Chí Phèo đã thực sự bị tha hóa và sự tha hóa ấy đến từ nhiều nguyên nhân. Nguyên nhân thứ nhất là Chí Phèo là trẻ mồ côi không được dạy dỗ đàng hoàng lận đận rồi đến làm cho nhà Bá Kiến. Nhưng Bá Kiến hãm hại làm cho Chí phải đi tù. Nguyên nhân thứ 2 là cuộc sống trong tù đã làm cho hắn bị tha hóa nhân cách 1 cách trầm trọng, trở về làng ai cũng phải khiếp sợ hắn vì hắn chuyên ăn vạ, gây họa cho nhà người khác. Nguyên nhân gián tiếp thứ 3 là người dân làng không ai yêu thương hắn, không ai quan tâm hắn, không ai biết rằng hắn cũng muốn được sống lương thiện. Và rồi, hắn lại bị Bá Kiến dụ dỗ, lừa gạt và chỉ biết đi ăn vạ kiếm tiền cho qua ngày mà thôi.
Ý nghĩa tố cáo cuộc đời Chí Phèo: tố cáo cuộc đời của Chí, tác giả cũng nhằm tố cáo xã hội thời đó cũng là nguyên nhân 1 phần khiến cuộc đời của Chí trở nên tha hóa như vậy. Nguyên nhân 1 phần của sự tha hóa đó của Chí là do bị Bá Kiến hãm hại, dụ dỗ rồi lừa gạt; bị dân làng ghét bỏ, không được tình yêu thương. Nguyên nhân chính của sự tha hóa của Chí là do Chí không có bản lĩnh chống lại những sự tha hóa ấy.