Sang Thu < Hữu Thỉnh >
`I.` Kiến thức cơ bản
`1.` Tác giả
- Hữu Thỉnh, tên khai sinh là Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh năm `1942`, tại làng Phú vinh, xã Duy Thiên, huyện Tam Dương ( nay là huyện Tam Đảo ), tỉnh Vĩnh Phúc. Năm `1963`, Hữu Thỉnh nhập ngũ, vào binh chủng Tăng - Thiết giáp rồi trở thành cán bộ văn hoá, tuyên huấn luyện trong quân đội và bắt đầu sáng tác thơ. Ông là hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ năm `1976`; tham gia Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam ( Khoá `III`, `IV`, `V` ). Ông cũng là Đại biểu Quốc hội nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ( khoá `X` ).
- Hữu Thỉnh là nhà thơ viết nhiều, viết hay về những con người, cuộc sống ở nông thôn, về mùa thu. Nhiều vần thơ của ông mang cảm xúc bâng khuâng, vấn vương trước đất trời trong trẻo đang chuyển biến nhẹ nhàng.
- Một số tác phẩm chính: " Đường tới thành phố ( trường ca, `1979` ) " ; " Từ chiến hào đến thành phố ( trường ca, thơ ngắn ) " ; " Trường ca biển `(1994)` ; " Đường lửa mùa xuân ( tập truyện kí, `1987` ) ".
`2.` Tác phẩm
- Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ " Sang thu " được viết vào mùa thu `1977`, khi nhà thơ Hữu thỉnh tham gia trại viết văn quân đội ở một ngôi làng ngoại ô Hà Nội ( nayy là Khương Hạ, Thanh Xuân, Hà Nội ). Đất nước ta lúc này vừa trải qua chiến tranh, cuộc sống thanh bình trở lại nhưng vẫn gặp rất nhiều khó khăn, thử thách.
- Nhầ thơ Hữu Thỉnh tự bạch với " Sang thu ": Cuối bài thơ tôi đề là " Thu không hiểu hoặc không chú ý ". Nếu như họ lưu ý đến chữ " Thu `1977` thì sẽ hiểu được rằng đây là một trong những mùa Thu đầu tiên của người lính vừa mới bước ra khỏi chiến tranh và sự bình yên quý giá biết chừng nào.... Nhà thơ kể về thời khắc ông đặt bút viết bài thơ: Năm `1977`, ông tham gia trại viết văn quân đội ở một ngôi làng ngoại ô Hà Nội. Trong cái mơ ồ phảng phất gió thu và lá thu đang ngả màu, nhà thơ đã trèo lên cây ổi chín vàng trong cả một vường ổi bạt ngàn ở nơi này. Không có gì đặc biệt hơn, sánh hơn cái màu, cái màu ổi chín vàng nhuốm trong cái nắng vàng của mùa thu... Không gian cao vút, sâu thẳm, yên tĩnh.
- Xuất xứ: Bài thơ " Sang thu " được in trong tập thơ " Từ chiến hào đến thành phố `(1991)` "
- Bài thơ thể hiện những cảm nhận tinh tế trước sự biến chuyển của thiên nhiên lúc giao mùa từ hạ sang thu.
- Đặc sắc nổi bật ở " Sang thu " là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa miểu tả và biểu cảm. Mạch thơ là mạch chảy tự nhiên của cảm xúc: từ ngỡ ngàng, bâng khuâng trước những tín hiệu giao mùa nơi thôn xóm đến say mê trước những cảnh vật sang thu xa rộng, và rồi trầm ngâm trước những biến đổi bên trong của thiên nhiên và con người. Hình ảnh vừa gần gũi, thân thuộc, vừa mới mẻ, lạ lẫm. Ngôn từ giản dị mà gợi cảm, vừa miêu tả chính xác trạng thái của tạo vật, vừa thổi hồn vào tạo vật những cảm giác rất người. Thể thơ `5` chữ ( ngũ ngôn ), cách thể hiện mộc mạc, tự nhiên như lối nói của người thôn quê. Sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ về giây phút thu đã về ( nhận ra qua khứu giác và xúc giác: gió se và sương; diễn đạt qua các từ ngữ: bỗng, nhận ra, phả, hình như, chùng chính...). Cảm nhạn tinh tế của nhà thơ về biến chuyển trong không gian ( từ vườn, ngõ, sông, mây, sấm, hàng cây...). Chút nghĩ suy về con người và cuộc đời qua cách khép lại với hình ảnh " tiếng sấm " vừa thực vừ hàm ẩn suy tư sâu lắng.
